Rapport treinongeluk Barendrecht.pdf - Onderzoeksraad voor ...

de machinist direct na een ingreep, voordat de reis vervolgd wordt, contact heeft met bijvoorbeeld
de treindienstleiding of dat een dergelijke melding geautomatiseerd plaatsvindt.
5.3.2 Het automatisch treinbeïnvloedingssysteem
doel. Het systeem van automatische treinbeïnvloeding (Atb) controleert of de machinist de
opdrachten opvolgt die hij krijgt via de seinen langs de baan. Als de machinist een opdracht niet
opvolgt, dan grijpt het systeem in met een automatische snelremming om zo te voorkomen dat de
trein een rood sein passeert.
barendrecht. Het emplacement barendrecht en het goederenemplacement Kijfhoek waren
voorzien van Atb-eerste generatie (Atb-eG). Atb-eG kent de volgende twee belangrijke functionele
beperkingen:
• bij nadering van een rood sein controleert Atb-eG of de snelheid niet meer dan 40 km/uur
bedraagt; als aan die voorwaarde wordt voldaan vindt er geen remingreep plaats.
• Wanneer de machinist bij een snelheid boven de 40 km/uur wel remt maar niet krachtig genoeg
om voor het rode sein tot stilstand te komen, grijpt Atb-eG niet in (geen remcurve-bewaking).
In het geval van barendrecht zette Atb-eG geen remming in, omdat de treinsnelheid minder dan
40 km/uur bedroeg. Atb-Verbeterde Versie (Atb-VV), dat bij een toenemend aantal seinen is
geïnstalleerd om een trein die voorbij een rood sein dreigt te rijden tot stilstand te brengen, zou dat
wel hebben gedaan, maar was niet geïnstalleerd. Het bewuste sein bij barendrecht behoorde niet tot
de 1.260 seinen, waarvan was gepland dat deze met Atb-VV zouden worden uitgevoerd. 98 Volgens
die planning zouden ook de locomotieven al van die aanvulling voorzien moeten zijn; bij de twee
locomotieven van de gemengde goederentrein was dat echter, door vertragingen in de werkplaats,
nog niet gerealiseerd. Als het sein en de voorste locomotief van de gemengde goederentrein wel
met Atb-VV uitgerust waren geweest, dan had dit de botsing kunnen voorkomen. Hetzelfde geldt
als zowel trein als sein waren voorzien van ertms, het nieuwe europese beveiligingssysteem, dat
ook op de Havenspoorlijn wordt toegepast.
Uit analyse van de automatische ritregistratie van de locomotief van de gemengde goederentrein
blijkt dat Atb-eG conform ontwerp de treinsnelheid op 40 km/uur begrensde. De Atb-installatie
was in werking en er zijn in de dagen voorafgaand aan het ongeval geen meldingen gedaan van
Atb-storingen betreffende de betrokken locomotief of het betrokken baanvak. er kan dus van
worden uitgegaan dat de Atb correct heeft gewerkt. Ook de Atb-installatie van de locomotief van
de containertrein heeft gewerkt overeenkomstig de specificaties.
nederland. Wat het tegengaan van rood seinpassages door middel van Atb betreft, kan de huidige
situatie als volgt worden samengevat. Op het Nederlandse spoorwegnet bevinden zich in totaal circa
10.000 seinen; circa 6.000 daarvan zijn bediende seinen op emplacementen, de overige circa 4.000
zijn automatische seinen langs de vrije baan (ter beveiliging van de treinopvolging). Van de circa
6.000 bediende seinen zijn er anno 2010 circa 2.000 uitgerust met een treinbeïnvloedingssysteem
dat door rood rijden niet toelaat. 99 bij de overige circa 4.000 bediende seinen is alleen Atb-eG van
toepassing. Ook het overgrote deel van de circa 4.000 automatische seinen langs de vrije baan is
alleen met Atb-eG uitgerust.
Voor de seinen die alleen met Atb-eG zijn uitgerust, geldt vanwege de functionele beperkingen van
dat systeem dat een dreigende sts-passage niet tot een automatische remingreep leidt indien de
treinsnelheid minder dan 40 km/uur bedraagt of de machinist het remsysteem bedient.
Hoewel Atb-VV de functionele beperkingen van Atb-eG compenseert, is ook bij de seinen met
dat systeem geen sprake van volledige bescherming tegen sts-passages. Atb-VV kan een
sts-passage namelijk alleen voorkomen als de trein het rode sein nadert met een snelheid die niet
veel hoger ligt dan 40 km/uur; bij hogere snelheden is de remweg dermate groot dat de trein niet
binnen de beschikbare afstand (120 meter) tot stilstand komt. bij lange goederentreinen kan het,
98 Zie paragraaf 6.1.2 voor meer informatie over deze plannen.
99 Circa 500 met Atb-NG, circa 300 met ertms en circa 1.260 met Atb-VV.
52