Rapport treinongeluk Barendrecht.pdf - Onderzoeksraad voor ...

sts-reductieplan opgesteld dat maatregelen bevatte om de sts-problematiek te beheersen. Het
streven was om het plan voor het einde van 2008 uit te voeren en geschat werd dat dit zou leiden
tot een afname van het aantal sts-passages met 50% en van het risico van sts-passages met
75%. De maatregelen en doelstellingen uit het reductieplan zijn door de minister van Verkeer
en Waterstaat overgenomen en vormen sindsdien de basis voor het overheidsbeleid ten aanzien
van de sts-problematiek. De belangrijkste maatregel uit het plan was om 1.000 seinen ‘extra’
te beveiligen met toevoeging van Atb Verbeterde Versie (Atb-VV). Atb-VV is een aanvulling van
een sein waarop Atb-eG is geïnstalleerd, waardoor een trein die eveneens van Atb-VV is voorzien
automatisch tot stilstand kan worden gebracht bij een dreigende sts-passage. De aanname daarbij
was dat door de 20% meest risicovolle seinen (1.000 van de 5.000 17 ) te beveiligen met Atb-VV, het
risico op sts-passages met 80% zou worden gereduceerd. De beoogde risicoreductie zou daarmee
dus kunnen worden gerealiseerd.
eind 2008 bleek echter dat de doelstellingen van het sts-reductieplan niet zouden worden
gerealiseerd door het uitvoeren van de maatregelen uit het plan. Het besluit om 1.000 seinen
van Atb-VV te voorzien, was namelijk gebaseerd op de aanname dat het overgrote deel van de
sts-passages zich voordoet bij een beperkt aantal seinen. Deze aanname bleek echter niet correct
te zijn. Vervolgens is besloten om bovenop deze 1.000 seinen nog eens circa 260 seinen met
Atb-VV uit te rusten. Daarnaast heeft de minister van Verkeer en Waterstaat, mede op basis van
een onderzoek dat hij heeft laten uitvoeren naar aanleiding van het ongeval bij barendrecht, in
2010 besloten nog eens 350 seinen van het basisnet gevaarlijke stoffen 18 uit te rusten met Atb-VV.
bij de selectie van Atb-VV seinen was in eerste instantie namelijk geen rekening gehouden met de
risico’s die zijn verbonden aan het vervoer van gevaarlijke stoffen (externe veiligheid). Afhankelijk
van het aantal sts-passages in 2010, heeft de minister toegezegd te zullen besluiten hoeveel
seinen hij verder nog met Atb-VV zal laten uitrusten.
Zoals eerder vermeld, is algehele invoering van Atb-NG uitgebleven vanwege de verwachte
komst van een europees veiligheidssysteem (ertms 19 ). ertms is ontwikkeld en werd rond 2007
ingevoerd, maar is op dit moment alleen operationeel op de betuweroute en de HsL-Zuid. Het
is nog onduidelijk wanneer en op welke schaal ertms op andere delen van het Nederlandse
spoorwegnet wordt ingevoerd. In 2013 zullen de spoorbedrijven een voorstel doen aan de minister
voor verdere implementatie van ertms. De raad is echter van mening dat de minister zo spoedig
mogelijk (en niet pas na ontvangst van dat voorstel in 2013) duidelijkheid moet verschaffen over
de invoering van ertms. Dit is nodig om de spoorsector in staat te stellen beslissingen te nemen
over het al dan niet invoeren van andere beheersmaatregelen op delen van het spoorwegnet die
niet of niet op korte termijn van ertms worden voorzien. De raad is namelijk bezorgd dat het nog
lang zal duren voordat ertms op een groot deel van het Nederlandse spoorwegnet is ingevoerd.
ervaringen uit het verleden maken duidelijk dat het ontwikkelen en invoeren van een nieuw
beveiligingssysteem op een groot deel van het spoorwegnet enkele decennia duurt. bovendien is
er in Nederland onzekerheid over de precieze kosten en baten van ertms, is er onduidelijkheid
over de financiering van ERTMS en is er nog geen concreet plan voor invoering ervan. Ten slotte
heeft de minister aangegeven dat hij eerst ervaringen in andere landen en de beschikbaarheid van
een nieuwe functionaliteit wil afwachten. bij de huidige beleidskoers zal ertms volgens de raad
voorlopig dan ook geen grote bijdrage leveren aan het terugdringen van de sts-problematiek op
het Nederlandse spoorwegnet.
aanpak van de sTs-problematiek: andere beheersmaatregelen. een groot deel van de
seinen op het Nederlandse spoorwegnet is niet voorzien van een Atb-systeem dat door rood rijden
effectief kan voorkomen. Deze situatie zal naar verwachting nog jaren blijven bestaan. Daarom heeft
de raad ook onderzocht in hoeverre andere maatregelen zijn genomen om de sts-problematiek
te beheersen. Opvallend is dat pas rond 2004 een serieus begin is gemaakt met het ontwikkelen
en invoeren van dergelijke maatregelen. Het in 2004 opgestelde sts-reductieplan bevat, naast de
17 Dit betreft de ongeveer 5.000 bediende seinen op emplacementen die op dat moment alleen waren
voorzien van Atb-eG. Daarnaast waren er toentertijd ongeveer 1.000 bediende seinen die al waren
uitgerust met een effectiever Atb-systeem zoals Atb-NG of ertms.
18 Het basisnet gevaarlijke stoffen bestaat uit een beperkt aantal spoorlijnen die zijn aangewezen voor het
spoorvervoer van gevaarlijke stoffen van en naar de betuweroute.
19 European Rail Traffic Management System.
13