Duidelijke taal - Sardes

16
Duidelijke taal
1 . 3 H e t v o o r t g e z e t o n d e r w i j s
vergeleken: het blijkt steeds weer te gaan om veel interactie die het denken van
de leerlingen stimuleert. Het portret van De Rolpaal laat zien hoe dat kan en
welke rol informatie- en communicatietechnologie hierbij kan spelen.
Onderwijs in begrijpend lezen hoeft overigens niet beperkt te worden tot de
taallessen. Ook in de zaakvakken kan gewerkt worden aan begrijpend lezen.
Er zijn zelfs scholen die daar het zwaartepunt van hun leesonderwijs leggen,
zoals het portret van De Prinsehaghe laat zien. Het werken met informatieve
teksten blijkt een uitstekend uitgangspunt te zijn om het begrijpend lezen
van de leerlingen op een hoger plan te brengen. Leerlingen die zelf op zoek
gaan naar antwoorden op hun vragen zijn zeer gemotiveerd om informatie
uit teksten (boeken, tijdschriften, internet) te halen (Guthrie e.a., 1996).
Ook dit type onderwijs werkt het best als er veel interactie aan te pas komt:
leerkrachten die de leerlingen op weg helpen en leerlingen die samenwerken
om tot oplossingen te komen. Mercer (1995) wijst erop hoe belangrijk de rol
van de leerkracht hierbij is: hij of zij moet de leerlingen met prikkelende
(‘socratische’) vragen aan het denken zetten en hun zoveel mogelijk ruimte
geven om met eigen ideeën en interpretaties te komen.
Deze vorm van onderwijs, die wel taalgericht zaakvakonderwijs wordt genoemd,
krijgt steeds meer aandacht in de basisschool. Dat is terecht, want de
taalachterstanden van leerlingen zijn soms zo groot dat een school alle mogelijkheden
moet gebruiken om die weg te werken: niet alleen in de taal- en
leeslessen dus, maar ook bij de andere vakken.
Het aantal achterstandsleerlingen dat doorstroomt naar het havo/vwo kan
groeien als de taalstimulering in de voor- en vroegschoolse periode en in de
basisschool wordt versterkt. Voor allochtone leerlingen kan daarnaast een
extra jaar in een zogenaamde Kopklas (zie het portret verderop in deze brochure)
ervoor zorgen dat zij beter voorbereid, en dus met een grotere kans op
succes, de overstap naar hogere vormen van voortgezet onderwijs maken. Dat
blijkt uit het verhaal van de Utrechtse kopklasleerling die, na tienen (!)
gehaald te hebben in het schoolonderzoek havo, doorging naar een hboopleiding
journalistiek.
Ondanks deze successen zitten de meeste leerlingen met achterstanden nu
nog op het vmbo. Docenten op deze scholen hebben de laatste jaren op dive r s e
manier geprobeerd om de taalachterstanden van deze leerlingen aan te pakken
en te verkleinen. In eerste instantie zocht men de oplossing in nieuwe