Duidelijke taal - Sardes

17
Duidelijke taal
methoden Nederlands: methoden die veel aandacht besteden aan woordenschat
en begrijpend lezen. Dat was een behoorlijke stap vooruit, want dit zijn
- zoals we eerder zagen - precies de onderdelen waar achterstandsleerlingen
moeite mee hebben. Toch bleek het gebruik van deze methoden onvo l d o e n d e
op te leve ren. De meeste leerlingen hielden problemen met het begrijpen van
ingewikkelde teksten en van instructie bij de verschillende vakken.
De volgende stap was daarom om bij de vakken zèlf extra aandacht te besteden
aan de begrijpelijkheid en toegankelijkheid van de lessen, onder meer door in
de vaklessen het Posterproject(woordenschatprogramma) in te voeren en een
vast stramien voor het behandelen van teksten af te spreken.
Taaldoelen
Ondanks de goede effecten van deze vernieuwingen, wordt duidelijk dat er
meer nodig is om de taalachterstanden van vmbo-leerlingen aan te pakken.
Om de vaklessen hierbij optimaal te gebruiken, moet in die lessen niet alleen
rekening gehouden worden met de taalachterstand van leerlingen, maar
kunnen de lessen ook ingezet worden voor het we g we rken van die achterstand.
Scholen zoals het Vader Rijn College laten zich hierbij inspireren door een
succesvolle Amerikaanse aanpak, ‘the content based approach’ (Snow en
Brinton, 1997). Kenmerkend voor deze benadering is, dat vakdoelen èn
taaldoelen gelijktijdig worden nagestreefd. Dit betekent bijvoorbeeld dat een
vakleerkracht bij leerlingen inzicht ontwikkelt in de oorzaken van milieuverontreiniging
door ze hierover met elkaar te laten discussiëren, ze te ondersteunen
om op een doelgerichte manier - in teksten of op het internet - naar
informatie te zoeken en samen met hen een stramien te ontwikkelen om
hierover op een begrijpelijke manier te rapporteren. Het mes snijdt zo aan
t wee kanten: leerlingen raken beter thuis in het onderwerp en ontwikkelen
t e g e l i j k e rtijd allerlei taalva a rdigheden die ze in alle vakken hard nodig hebben.
Samenwerkend leren
Voor dit ‘taalgericht vakonderwijs’ (een voortzetting van het taalgericht zaakvakonderwijs
op de basisschool dat eerder aan de orde kwam) geven Hajer,
Meestringa en Miedema (2000) een overzicht van allerlei verschillende werkvormen.
Die variëteit is hard nodig: alleen het lezen van een tekst en het
luisteren naar de uitleg van de leerkracht – nu nog vaak de kern van een
vakles – is voor veel leerlingen volstrekt onbevredigend. Ze begrijpen de
uitleg niet en de tekst is voor hen een ondoordringbaar oerwoud met veel
onbekende woorden. Daarom pleiten Hajer c.s. voor de inzet van bijvoorbeeld
audiovisuele middelen, experimenten en demonstraties. Leerlingen