TOERUSTEN = UITRUSTEN - Onderwijsraad

2 Oorzaken van werkdruk
In dit hoofdstuk worden de resultaten van de in opdracht van de minister van OCenW
uitgevoerde werkdrukonderzoeken beschreven, met name wat betreft oorzaken van
werkdruk. Deze resultaten worden aangevuld met enige bevindingen uit ander empirisch
onderzoek. De hoofdlijn is dat bij leraren de werkdrukte wel meevalt, maar de
ervaren werkdruk wel hoog is. Schoolleiders hebben zowel te maken met een hoge
werklast als met een hoge ervaren werkdruk. Bij onderwijsondersteunend personeel is
eerder sprake van onderbenutting dan van overbelasting.
2.1 Oorzaken van werkdruk in het onderwijs in kaart gebracht
In deze paragraaf wordt beschreven welke factoren voor werknemers in het primair en
voortgezet onderwijs en in de bve-sector tot een (te) hoge werkdruk leiden. Daarbij
wordt onderscheid gemaakt tussen leraren, schoolleiders (op verschillende niveaus) en
onderwijsondersteunend personeel. De belastende factoren worden geordend naar drie
clusters:
■
kenmerken van het werk (taakaspecten en kenmerken van de werkorganisatie);
■
kenmerken van de werkende; en
■
externe factoren.
De genoemde onderzoeken naar werkdruk in het onderwijs die in opdracht van de minister
van OCenW zijn uitgevoerd bevatten met name veel informatie over het eerste cluster
oorzaken (kenmerken van het werk). De navolgende beschrijving is vooral gebaseerd op
deze werkdrukonderzoeken. De informatie over werkdruk van leraren is voor het grootste
deel afkomstig uit de drie sectorgewijze rapporten van Backbier, Frielink, Groeneveld
& Simons (2001) en het samenvattende rapport van Frielink, Backbier, Simons,
Groeneveld & Franck (2001). Informatie over het taakbeleid en personeelsbeleid voor
leraren is afkomstig uit het onderzoek van Vermeulen (red., 2000). De informatie over
werkdruk van schoolleiders is afkomstig uit het rapport van Beerends, Van Bergen, Van
Gennip, Van Kuijk, Van der Ploeg, Tiebosch & De Weerd (2001). Van Iperen, Frielink &
Backbier (2001) hebben onderzoek gedaan naar taakbelasting van het onderwijsondersteunend
personeel (oop) in het primair onderwijs. Een rapportage over de werkdruk van
oop'ers in de bve-sector was niet tijdig beschikbaar om in het voorliggende advies te
kunnen betrekken. Oop'ers in het voortgezet onderwijs zijn buiten het verband van de
genoemde werkdrukonderzoeken onder de loep genomen (zie hierna).
Toerusten = uitrusten
21