TOERUSTEN = UITRUSTEN - Onderwijsraad

Kijkend naar deze gegevens over aantallen lesuren en aantallen leerlingen per leraar, kan
worden geconcludeerd dat de Nederlandse leraar in het primair- en voortgezet onderwijs
meer belast is dan leraren in andere landen. Hier staat een relatief grote vrijheid buiten
de lesuren tegenover.
3.2 Vergelijking met andere sectoren
In deze paragraaf wordt de werkdruk in het Nederlandse onderwijs vergeleken met die in
andere sectoren van de arbeidsmarkt. Eerst worden enkele onderzoeken besproken die
zich op geselecteerde werkvelden richten (paragraaf 3.2.1). Vervolgens wordt de vergelijking
gemaakt met de 'gemiddelde' werknemer in Nederland, en met de 'gemiddelde
hoger opgeleide werknemer' (paragraaf 3.2.2).
3.2.1 EEN BLIK OP ENKELE ANDERE BEROEPSSECTOREN
Over werkdruk in andere beroepssectoren en factoren die daarmee samenhangen is
onderzoek beschikbaar dat zich op de bouw richt (Ploeger, 2001), op het bedrijf KPN
(Jetten & Pat, 1999), op verzorging en verpleging (Van Dijk, Messchendorp, Koopman,
Steenbeek & Van Til, 2002) en op de geestelijke gezondheidszorg (Van Gorp & Schaufeli
(1996). Deze selectie kan niet 'gemiddeld' genoemd worden; de aanleiding tot deze
onderzoeken was telkens de hoge werkdruk waarvan in de betreffende sector (c.q.
bedrijf) sprake is. Dit betekent dus dat zowel in sectoren die naar karakter van het werk
minder vergelijkbaar zijn met het onderwijs (bouw) als in de meer met het onderwijs vergelijkbare
zorgsector werkdruk aan de orde is. De veroorzakende factoren komen voor
een deel overeen, voor een deel verschillen ze echter ook.
Werkdruk in de bouw
In het genoemde onderzoek naar werkdruk in de bouw wordt gewezen op een constatering
van zowel het CBS (2000) als het Economische Instituut voor de Bouwnijverheid: de
werkdruk, die inmiddels in Nederland als geheel is gestabiliseerd, blijkt in de bouw
- evenals in het onderwijs - nog toegenomen.
Wat de oorzaken betreft meldt een toenemend aantal werknemers dat er sprake is van
een verhoging van het werktempo (jagen). Voor het werktempo worden krappe planningen
verantwoordelijk gehouden en een toename van het werk terwijl niet van personele
uitbreiding sprake is. In kwalitatief opzicht wordt de hoge mentale belasting als factor
genoemd. Deze hangt samen met de 'psychologische taakeisen': tijdsdruk, en de vereiste
nauwkeurigheid en concentratie die bij het werk nodig zijn omdat fouten grote gevolgen
kunnen hebben.
Rugpijn is de meest voorkomende gezondheidsklacht. Uitvoerders en werkvoorbereiders
die hoge psychologische taakeisen ervaren hebben meer psychische klachten, maar ook
meer fysieke klachten aan nek/rug/ledematen.
Werknemers die een hoge psychische werkdruk ervaren hebben ook meer klachten over
het klimaat waarin ze werken, de samenwerking met collega's, de werkorganisatie en
leiding, en over de relatie tussen werk en privé.
Toerusten = uitrusten
45