TOERUSTEN = UITRUSTEN - Onderwijsraad

Het ziekteverzuim ligt in de bouw hoger dan het landelijk gemiddelde, maar is de laatste
jaren wel gedaald. Het verzuim ligt hoger dan in andere fysiek zware beroepen het geval
is, maar is minder hoog dan in het onderwijs en in de gezondheidszorg.
De psychologische taakeisen blijken bij uitvoerders niet op de korte termijn tot een hoog
verzuimpercentage bij te dragen, maar wel op langere termijn (meer jaren achter elkaar
hoge psychologische taakeisen ervaren). Bij werkvoorbereiders is juist wel sprake van
een kortetermijneffect en geen langetermijneffect. Een verklaring zou kunnen zijn dat uitvoerders
actief zijn op de bouwplaats en daar moeilijker kunnen wegblijven, terwijl werkvoorbereiders
op kantoor zitten en meer gelegenheid hebben om na drukte even bij te
komen. Er is echter geen verband tussen psychologische taakeisen en verzuimfrequentie.
Wie zich ziek voelt, meldt zich bij hoge stress niet even ziek, maar werkt door. Wanneer
ze zich uiteindelijk wel ziek melden, blijven ze ook langer ziek (dit komt tot uitdrukking
in het verzuimpercentage).
Werkdruk bij de KPN
Uit onderzoek van Jetten & Pat (1999) onder een representatieve steekproef bij de KPN
werkzame FNV-leden blijkt dat de bij de KPN ervaren werkdruk hoog is. Oorzaken houden
onder meer verband met het feit dat sinds de reorganisatie met minder mensen hetzelfde
werk moet worden gedaan. Daarbij speelt ook de mate van taakverandering enigszins
een rol. Met name wordt echter ook gewezen op hoge taakeisen en regelproblemen
en op de kwaliteit van de werkorganisatie. Wat regelmogelijkheden betreft leveren vooral
de autonomie en organiserende taken (probleemoplossend overleg met anderen) problemen
op. Bij meer verantwoordelijkheid wordt minder werkdruk ervaren. In het algemeen
ervaren KPN-ers een lage mate van verantwoordelijkheid.
De hoge taakeisen en met name ook de regelproblemen hebben negatieve effecten op de
tevredenheid. De intrinsieke en extrinsieke tevredenheid zijn lager, de betrokkenheid bij
de organisatie minder en de verloopgeneigdheid groter.
Persoonskenmerken als geslacht, leeftijd, opleidingsniveau en lengte van de functievervulling
hebben slechts beperkt invloed op de ervaren werkdruk. Betrokkenheid bij het
werk hangt wel samen met de ervaren werkdruk: hoe meer betrokkenheid, hoe hoger de
druk. In het algemeen is de betrokkenheid hoog.
Werkdruk in de gezondheidszorg
Beroepen in de gezondheidszorg zijn, net als in het onderwijs, sterk contactuele beroepen,
waar frequent en intensief contact met soms moeilijke mensen de kern van de
beroepsbeoefening uitmaakt. Werkstressrisico's blijken daar bijzonder groot, evenals het
risico op burnout dat daar weer mee samenhangt (Diekstra, De Heus, Schouten &
Houtman, 1994; RMO, 2002).
In het onlangs verschenen rapport Personeel in beeld (Van Dijk c.s., 2002) wordt verslag
gedaan van onderzoek naar de arbeidsbeleving van medewerkers werkzaam in ziekenhuizen,
revalidatiecentra en andere instellingen die vallen onder de CAO-Ziekenhuizen.
Uit dit onderzoek blijkt dat 80% van de medewerkers tevreden is met het werk en de
organisatie. Men vindt het werk uitdagend, het werk past bij de medewerkers en men
heeft plezier in het werk. Ook geven werknemers aan dat zij zich thuis voelen in de
eigen instelling en komen hun eigen opvattingen overeen met die van de instelling.
46 Onderwijsraad, augustus 2002