TOERUSTEN = UITRUSTEN - Onderwijsraad

■
■
Leraren hebben in een team meer mogelijkheden voor informeel overleg, waardoor
de behoefte aan formeel overleg vermindert. Het voeren van (formeel)
overleg wordt door leraren als belastend gezien (Vermeulen, 2000), waarschijnlijk
ook omdat dit veelal buiten de normale werkuren plaatsvindt.
Met dit alles hebben leraren(teams) meer mogelijkheden om zaken naar eigen
inzicht te regelen (regelmogelijkheden), hetgeen een positief effect heeft op het
voorkomen van stress en een (te) hoge werkdruk.
Redenen voor het werken met lerende teams zijn voor de schoolleiding onder andere:
■
De eerste reden heeft te maken met het vergroten van het innovatief vermogen.
Tegenwoordig vindt onderwijsontwikkeling voor een belangrijk deel plaats
buiten de school en/of op initiatief van schoolleiding en staffunctionarissen.
Vergeleken met leraren staan externen echter vrij ver van de onderwijspraktijk
vandaan. De schoolleiding heeft een omvangrijk takenpakket waar innovatie
slechts één element van is. Juist degenen die wél dagelijks in de lespraktijk
bezig zijn, zijn momenteel (te) weinig bij onderwijsontwikkeling betrokken.
Leraren staan in direct contact met leerlingen en hun ouders, zijn experts op het
vlak van onderwijs, en zouden daarom de eerst aangewezenen moeten zijn om
wensen en eisen van leerlingen en ouders te vertalen in nieuw onderwijs of
organisatorische vernieuwing.
■
Bij lerende teams past een heldere interne toedeling van taken, verantwoordelijkheden
én (via mandatering) bevoegdheden aan lagere niveaus binnen de
organisatie. Dit maakt gericht werken aan bepaalde doelstellingen mogelijk.
Leraren worden als groep verantwoordelijk gehouden voor de realisatie van
vooraf overeengekomen doelstellingen. De schoolleiding kan zich dan ook meer
op doelen gaan richten dan op de inzet van middelen. Veel van wat eerst op het
bordje van de schoolleiding lag, wordt nu door leraren binnen teams zelf
afgestemd. Daardoor neemt de slagkracht toe en de werkdruk van de schoolleiding
af.
■
Een innovatieve school kan zich beter profileren en meer kwaliteit bieden.
De waardering van betrokkenen bij de school (leerlingen, ouders, arbeidsmarkt,
overheid) voor de school kan groeien.
■
In een organisatie die werkt met lerende teams zijn de communicatielijnen
korter, zowel tussen leraren onderling (zie boven) als tussen leraren en management.
Dit alles geeft duidelijk aan dat een schoolorganisatie met lerende teams een bijdrage
kan leveren aan de kwaliteit van het onderwijs, de brede professionaliteit van leraren en
aan de beheersing/reductie van de werkdruk.
Een onderzoek in Vlaanderen naar werkstress bij leerkrachten toont ook aan dat teamgerichte
scholen 1,7 keer meer kans hebben om in de categorie "scholen met weinig
stress" gesitueerd te worden en slechts half zo veel risico te lopen om bij de "scholen
met veel stress" verzeild te raken (Steyaert et al., 2000).
84 Onderwijsraad, augustus 2002