TOERUSTEN = UITRUSTEN - Onderwijsraad

waarden verbeterd, bijvoorbeeld door kortere carrièrelijnen, een beter loopbaanperspectief,
meer opleidingsfaciliteiten en meer mogelijkheden om zorgtaken en arbeid te combineren.
Om de (uitgebreide, brede) professionaliteit van leraren en de interne organisatie
van scholen echter verder te kunnen verbeteren is in Wat scholen vermogen een aantal
onderling verbonden instrumenten voorgesteld, waarbij vooral de scholen en de
(beroepsgroep van) leraren zelf verantwoordelijk zijn voor de toepassing ervan:
■
deskundigheidsbevordering van leraren;
■
intervisie, 'coaching' en 'peer-coaching';
■
beroepsstandaarden voor leraren;
■
betrokkenheid van leraren bij de besluitvorming binnen de school;
■
interne kleinschaligheid; en
■
gezamenlijk werken aan onderwijsvernieuwingen.
Bovenstaande instrumenten zijn door de raad voorgesteld met het oog op de vergroting
van het beleidsvoerend vermogen van scholen. Het zal echter duidelijk zijn dat deze instrumenten
om die reden relevant zijn voor de beheersing en vermindering van de werkdruk
van leraren. De verhoogde, brede professionaliteit waarin de professionele ontwikkeling
zou moeten uitmonden, houdt in essentie in dat leraren meer greep krijgen op
hun functioneren. Ze kunnen beter inspelen op de wisselende omstandigheden, hebben
hun professioneel handelen beter onder controle en kunnen zich daardoor ook beter verantwoorden.
Tabel 7: De veranderingen in het beroep van leraar (naar Verbaan & Van Helvoort, 2001)
Van
Naar
Solistisch op één vak gerichte leraar
Beroeps- en competentiegerichte leraar
Eenvoudig en statisch functieprofiel
Gefragmenteerde functie
Klassikale kennisoverdracht
Individu- en groepsgerichte begeleiding bij
het leerproces
Specialisme en eenzijdige competentie
Generalisme en meerzijdige competenties
Traditioneel studieaanbod
De 'shoppende' leerling
Handmatig beheer
Geautomatiseerde sturing
Uitgemeten taakuren
Een resultaatgerichte instelling
Ten aanzien van de voor de functie van leraar benodigde competenties kan worden
geconstateerd dat deze deels in de opleiding kunnen worden verworven. Vanwege het
contextspecifieke karakter wordt echter een belangrijk deel ook 'on the job' verkregen, in
stages, LIO-schappen en via collegiaal leren als 'normale' werknemer. Verdere professionalisering
is met andere woorden een leerproces. De organisatie speelt hierin een elementaire
rol. Enerzijds moet de organisatie kansen geven om te leren, anderzijds moet
de leraar deze leersituaties ook zelf initiëren en benutten. Wanneer één van beide ont-
Toerusten = uitrusten 67