TOERUSTEN = UITRUSTEN - Onderwijsraad

More documents

Recommendations

Info

3.1.2 AANTALLEN LESUREN PER JAAR EN AANTALLEN LEERLINGEN PER LERAAR Zoals blijkt uit tabel 1 geven leraren in Nederland verhoudingsgewijs veel lesuren per jaar. De Nederlandse leraar zit ver boven het gemiddelde aantal lesuren in vergelijking met andere OESO-landen. Alleen een leraar in de Verenigde Staten geeft meer lesuren per jaar. Bijvoorbeeld In het Nederlandse primair onderwijs geven leraren 930 uren per jaar les; dit zijn 129 uren meer dan leraren in OESO-landen gemiddeld geven. Leraren in het Nederlandse voortgezet onderwijs geven 868 uren per jaar les, terwijl het OESO-gemiddelde 716 uren is (OESO, 2001). Tabel 1: Aantal lesuren van leraren per jaar in Nederland, Vlaanderen, Duitsland, de Verenigde Staten en alle OESO-landen samen in 1998/1999 Primair Lager secundair Hoger secundair Hoger secundair onderwijs onderwijs onderwijs (alg.) onderwijs (onderbouw vo) (bovenbouw vo) (beroepsonderwijs) Nederland 930 868 868 843 Vlaanderen 840 720 675 833 Duitsland 783 733 685 695 Verenigde Staten 958 964 943 943 OESO totaal 801 716 662 692 Bron: Dorhout, Maassen van den Brink & Groot (in voorbereiding). Deze tabel is een bewerking door hen van OECD-gegevens (OECD, 2001). Tegenover het hoge aantal lesuren staat wel dat Nederlandse leraren buiten de lesuren veel vrijheid hebben, terwijl leraren in andere landen soms buiten de lesuren ook aanwezig moeten zijn (Waterreus, 2002). Behalve dat in Nederland het aantal lesuren per leraar per jaar hoog is, is ook het aantal leerlingen per leraren groter, zoals blijkt uit tabel 2. Daarbij krijgen leerlingen relatief veel uren les. Tabel 2: Gemiddelde aantallen leerlingen per leraar Nederland Duitsland Frankrijk Zweden Engeland Australië Nieuw- VS Zeeland Primair 16,6 21,0 19,6 13,3 22,5 17,3 20,5 16,3 onderwijs Onderbouw 16,4 12,9 13,3 17,4 13,7 19,8 16,8 voortgezet onderwijs 17,7 Bovenbouw 15,2 12,8 14,5 14,7 12,7 16,1 15,6 voortgezet onderwijs Bewerking van gegevens over 1999 van Waterreus (2002) en OECD (2001). Gegevens over het voortgezet onderwijs in Nederland hebben hier betrekking op het totale voortgezet onderwijs en zijn niet apart voor onder- en bovenbouw beschikbaar. 44 <strong>Onderwijsraad</strong>, augustus 2002
Kijkend naar deze gegevens over aantallen lesuren en aantallen leerlingen per leraar, kan worden geconcludeerd dat de Nederlandse leraar in het primair- en voortgezet onderwijs meer belast is dan leraren in andere landen. Hier staat een relatief grote vrijheid buiten de lesuren tegenover. 3.2 Vergelijking met andere sectoren In deze paragraaf wordt de werkdruk in het Nederlandse onderwijs vergeleken met die in andere sectoren van de arbeidsmarkt. Eerst worden enkele onderzoeken besproken die zich op geselecteerde werkvelden richten (paragraaf 3.2.1). Vervolgens wordt de vergelijking gemaakt met de 'gemiddelde' werknemer in Nederland, en met de 'gemiddelde hoger opgeleide werknemer' (paragraaf 3.2.2). 3.2.1 EEN BLIK OP ENKELE ANDERE BEROEPSSECTOREN Over werkdruk in andere beroepssectoren en factoren die daarmee samenhangen is onderzoek beschikbaar dat zich op de bouw richt (Ploeger, 2001), op het bedrijf KPN (Jetten & Pat, 1999), op verzorging en verpleging (Van Dijk, Messchendorp, Koopman, Steenbeek & Van Til, 2002) en op de geestelijke gezondheidszorg (Van Gorp & Schaufeli (1996). Deze selectie kan niet 'gemiddeld' genoemd worden; de aanleiding tot deze onderzoeken was telkens de hoge werkdruk waarvan in de betreffende sector (c.q. bedrijf) sprake is. Dit betekent dus dat zowel in sectoren die naar karakter van het werk minder vergelijkbaar zijn met het onderwijs (bouw) als in de meer met het onderwijs vergelijkbare zorgsector werkdruk aan de orde is. De veroorzakende factoren komen voor een deel overeen, voor een deel verschillen ze echter ook. Werkdruk in de bouw In het genoemde onderzoek naar werkdruk in de bouw wordt gewezen op een constatering van zowel het CBS (2000) als het Economische Instituut voor de Bouwnijverheid: de werkdruk, die inmiddels in Nederland als geheel is gestabiliseerd, blijkt in de bouw - evenals in het onderwijs - nog toegenomen. Wat de oorzaken betreft meldt een toenemend aantal werknemers dat er sprake is van een verhoging van het werktempo (jagen). Voor het werktempo worden krappe planningen verantwoordelijk gehouden en een toename van het werk terwijl niet van personele uitbreiding sprake is. In kwalitatief opzicht wordt de hoge mentale belasting als factor genoemd. Deze hangt samen met de 'psychologische taakeisen': tijdsdruk, en de vereiste nauwkeurigheid en concentratie die bij het werk nodig zijn omdat fouten grote gevolgen kunnen hebben. Rugpijn is de meest voorkomende gezondheidsklacht. Uitvoerders en werkvoorbereiders die hoge psychologische taakeisen ervaren hebben meer psychische klachten, maar ook meer fysieke klachten aan nek/rug/ledematen. Werknemers die een hoge psychische werkdruk ervaren hebben ook meer klachten over het klimaat waarin ze werken, de samenwerking met collega's, de werkorganisatie en leiding, en over de relatie tussen werk en privé. Toerusten = uitrusten 45
Page 1 and 2: TOERUSTEN = UITRUSTEN advies
Page 3 and 4: Colofon De Onderwijsraad is een ona
Page 5 and 6: ONS KENMERK 20020235/542 UW KENMERK
Page 7 and 8: Inhoudsopgave Samenvatting 1 Inleid
Page 9 and 10: Samenvatting Werkdruk in het onderw
Page 11 and 12: Personeels- en teamontwikkeling Bin
Page 13 and 14: 1 Inleiding Werkdruk in het onderwi
Page 15 and 16: Werken in het onderwijs De nota Wer
Page 17 and 18: Verder wordt opgemerkt dat dit advi
Page 19 and 20: 2 Oorzaken van werkdruk In dit hoof
Page 21 and 22: Hoe kleiner de aanstelling, hoe hog
Page 23 and 24: schoolleiding en leraren, en bij ee
Page 25 and 26: Eerder constateerden ook Van den Be
Page 27 and 28: 4 Materiële werkomgeving Een vierd
Page 29 and 30: 2.2.5 EXTERNE FACTOREN Bij externe
Page 31 and 32: het beleidsvoerend vermogen van de
Page 33 and 34: of nauwelijks toe te komen aan de s
Page 35 and 36: In het primair en voortgezet onderw
Page 37 and 38: 2.4.1 ALGEMENE TAAKASPECTEN 1 Taako
Page 39 and 40: 2.5 Samenvatting In deze paragraaf
Page 41: 3 Werkdruk elders In dit hoofdstuk
Page 45 and 46: Het gemiddelde rapportcijfer dat de
Page 47 and 48: dragen aan de arbeidsparticipatie e
Page 49 and 50: Ook uit een vergelijking van lerare
Page 51 and 52: In tabel 6 wordt een onderscheid ge
Page 53 and 54: 4 Werk en werkende In dit hoofdstuk
Page 55 and 56: 4.2 Kenmerken van het werk nader be
Page 57 and 58: met werkdruk. In wezen zijn er dan
Page 59 and 60: De oproep tot een versterkte profes
Page 61 and 62: Nieuwe doelgroepen In deze benaderi
Page 63 and 64: schoolorganisatie kan inzetten om d
Page 65 and 66: waarden verbeterd, bijvoorbeeld doo
Page 67 and 68: Ten dienste van de school In 2001 h
Page 69 and 70: worden aangemerkt. Wel zijn er in h
Page 71 and 72: daarbij behouden, maar de manier va
Page 73 and 74: Het meest effectief en tegelijkerti
Page 75 and 76: hoofdstuk aan bod komen (profession
Page 77 and 78: ■ ■ ■ Leidinggevenden werken
Page 79 and 80: Schema onderwijs- en organisatieont
Page 81 and 82: spreekt leraren(teams) nadrukkelijk
Page 83 and 84: Lerende teams zijn op veel manieren
Page 85 and 86: 5.4.4 WERKPLEK In een analyse van h
Page 87 and 88: De raad heeft in paragraaf 5.3 bepl
Page 89 and 90: Deze en andere inspanningen hebben
Page 91 and 92: ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ Int
Page 93 and 94:
Door een integrale inzet van de gen
Page 95 and 96:
Christis, J. (1998). Arbeid, organi
Page 97 and 98:
Mulder, M. (2000). Competentieontwi
Page 99 and 100:
Vermeulen, M. (red.) (2000). De pra
Page 101 and 102:
Bijlage 1 De adviesaanvraag Bijlage
Page 103 and 104:
Bijlage 1 B.1-3
Page 105 and 106:
Bijlage 2 Paneldeelnemers Bijlage 2
Page 107 and 108:
Deelnemers panel met leraren op 18
show all

TOERUSTEN = UITRUSTEN - Onderwijsraad

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?