TOERUSTEN = UITRUSTEN - Onderwijsraad

worden gecreëerd en bekleed door kandidaten van binnenuit die niet altijd over
de gewenste capaciteiten en deskundigheden beschikken. Verder neemt de communicatie
met personeel toe door de extra managementlagen. Bovenschools
management leidt soms eerder tot extra overleg en afstemming dan dat het
door schoolleiders als ontlastend wordt ervaren. De door de vele lagen omslachtige
en soms ondoorzichtige besluitvorming maakt 'slagvaardig optreden' lastig.
2 Taakbeleid
Een tweede aspect van de werkorganisatie is het taakbeleid met betrekking tot
leidinggevende functies. Een goed taakbeleid kan werkdruk verminderen.
In het primair onderwijs wordt in bijna de helft van de scholen aandacht besteed
aan taakbeleid voor leidinggevenden. Horizontale en verticale taakverdeling zijn
veelal schriftelijk vastgelegd in een directiestatuut. Meer dan de helft van de
directies mandateert managementtaken aan groepsleerkrachten (zorgtaken en
taken op ict-vlak vooral), maar met name directeuren van kleine scholen zien
daartoe nauwelijks mogelijkheden (kleine formatie, leraren niet verder willen
belasten vanwege verhoogde uitvalkans).
In het voortgezet onderwijs betreft het taakbeleid in enkele gevallen de herverdeling
van taken binnen de directie zelf. In de meeste gevallen betreft het echter
het overdragen van taken naar onderwijzend en ondersteunend personeel, waarbij
soms extra personeel wordt aangetrokken. Het oordeel over dergelijk beleid
is overwegend positief. Verder worden maatregelen met betrekking tot de werktijden
getroffen, zoals extra verlofdagen of regelingen om bepaalde dagdelen
bijvoorbeeld thuis te kunnen werken. Deze maatregelen worden doorgaans
echter beleefd als een verschuiving van taken van werktijd naar vrije tijd.
In de bve-sector blijkt bij taakbeleid ter verlichting van de werkdruk vooral
gedacht te worden aan intervisie en collegiale ondersteuning, gevolgd door het
scheppen van duidelijke structuren en taakverdelingen, verticaal zowel als horizontaal.
Ook het aantrekken van ondersteunend personeel scoort hoog.
3 Functiedifferentiatie
Functiedifferentiatie als kenmerk van de werkorganisatie is zowel in negatieve
als in positieve zin van belang in relatie tot werkdruk van schoolleiders. Fusie en
schaalvergroting hebben geleid tot minder platte schoolorganisaties en tot een
overdracht van verantwoordelijkheden naar lagere niveaus in de organisatie.
Door deze uitbouw van het aantal managementlagen, ontstaat soms onduidelijkheid
over de onderlinge verdeling van taken, verantwoordelijkheden en
bevoegdheden. Met name in voortgezet onderwijs en de bve-sector is de
managementstructuur op veel scholen eerder het gevolg van de situatie van
vóór de fusie (bestaande structuren die grotendeels in stand worden gehouden)
dan dat deze voorkomt uit efficiëntie-overwegingen of onderwijsinhoudelijke
visie.
Officiële functiedifferentiatie bij managementtaken wordt gezien als mogelijkheid
om ook het middenmanagement een eigen plaats binnen de organisatiestructuur
te geven.
36 Onderwijsraad, augustus 2002