TOERUSTEN = UITRUSTEN - Onderwijsraad

De vier bouwstenen uit het schema worden in het navolgende uitgewerkt. Ook hierbij
gaat het weer om integraal in te zetten activiteiten: in onderlinge samenhang binnen het
cluster overheidsbeleid, en in relatie tot de twee eerder besproken clusters.
5.5.1 STIMULEREN EN ONDERSTEUNEN VAN DE SCHOLEN
Op verzoek van de minister van OCenW heeft de Inspectie van het Onderwijs de Monitor
Integraal Personeelsbeleid laten ontwikkelen om het invoeringsproces van het integraal
personeelsbeleid in het basis- en voortgezet onderwijs te meten. Uit de eerste meting
blijkt dat de integrale inzet van de instrumenten van personeelsbeleid in de Nederlandse
scholen nog in de beginfase verkeert. De faciliërende en stimulerende rol van de minister
op dit terrein heeft blijkbaar nog onvoldoende resultaat gehad. De inspectie en de minister
concluderen dat er - mede door de verhoging van het beschikbare budget - feitelijk
geen beletsel meer bestaat om integraal personeelsbeleid (IPB) vorm te geven.
Gezien het belang van integraal personeelsbeleid verontrust het de raad dat er verhoudingsgewijs
zo'n geringe voortgang wordt geboekt. Niet alleen de overheid heeft daarin
een verantwoordelijkheid, maar zeker ook de (organisaties van) leraren, schoolleiders en
besturen. In dat kader adviseert de raad de minister zijn stimulerende en faciliërende
inzet te handhaven, en tegelijkertijd een dringend beroep te doen op de scholen om werk
te maken van integraal personeelsbeleid. Het moet duidelijk zijn dat de samenleving van
het onderwijsveld aansprekende resultaten verwacht. De ontwikkelde monitor kan dienen
als meetinstrument.
Ook voor de andere besproken instrumenten (teamontwikkeling, onderwijsontwikkeling,
organisatieontwikkeling) geldt dat de rijksoverheid een stimulerend en faciliërend beleid
moet (blijven) voeren, en de scholen moet aanspreken op de toepassing van die instrumenten.
5.5.2 ONDERWIJSINHOUDELIJKE DEREGULERING
De raad concludeert in De Markt Meester? (2001) dat de regulering van de overheid op
het kernproduct van scholen - het onderwijsaanbod zelf - eerder is toegenomen dan afgenomen.
Verschillende onderwijskundige vernieuwingen worden via overheidsbeleid opgelegd.
Effectiviteit is waarschijnlijk meer aan de orde als zij hun oorsprong tevens vinden
in de onderwijsinstelling. 16 Deregulering binnen het onderwijsinhoudelijk domein is niet
alleen van belang in verband met de noodzakelijke versterking van de eigen ruimte van
en zelfsturing door scholen, maar ook in relatie tot de werkdruk. Leraren klagen in de
werkdrukonderzoeken over 'het overheidsbeleid' als belastende factor (Vermeulen, 2000).
Dit heeft er vooral mee te maken dat het 'eigenaarschap' van de vernieuwing te weinig
binnen de school zelf ligt en doordat voor de implementatie van beleid is afgerond en
geëvalueerd, vroegtijdig wijzigingen doorgevoerd worden of nieuw beleid voortijdig
wordt geschrapt. Verder worden voor de invoering van onderwijsvernieuwingen vaak
weinig faciliteiten (tijd, budget) geboden om de school toe te rusten om de innovatie te
implementeren (gebouw aanpassen en dergelijke). Samen leidt dit tot een grote mate van
ervaren werkdruk bij docenten en schoolleiders (zie ook hoofdstuk 2).
16 De mate waarin dit gebeurt verschilt wel tussen de onderwijssectoren.
88 Onderwijsraad, augustus 2002