Een meervoudige casusstudie - Divingduck.nl

Hoofdstuk 1modaliteiten gehoor en spraak respectievelijk wordt waargenomen en geproduceerd. Ditonderwijs werd en wordt dove kinderen aangeboden via diverse orale methodes. Binnen dezestroming om dove kinderen gesproken taal te leren is onderscheid aan te brengen tussen demethoden. Een aantal methoden is sterk gericht op het horen en verwerven van taal puur opgehoor, bijvoorbeeld de auditief-verbale methode. Andere methoden maken gebruik van hetgehoor en daarnaast van de geschreven vorm van taal, zoals de reflecterendemoedertaalmethode.Deze laatste methode is ontwikkeld door Van Uden op het toenmaligeInstituut voor Doven en lange tijd toegepast binnen het onderwijs op Viataal.GebarentalenEen gebarentaal is een visueel-manuele taal, in tegenstelling tot een gesproken taal. Eengebarentaal wordt via de visuele modaliteit waargenomen en via de manuele modaliteitgeproduceerd. Met de handen worden gebaren gemaakt. Een gebarentaal bestaat uit eenlexicon en een grammatica. Lange tijd is gedacht dat gebarentalen geen talen waren, tot deAmerikaan Stokoe in de jaren zestig van de vorige eeuw aantoonde dat een gebaar, net alseen gesproken woord, opgebouwd is uit een beperkt aantal betekenisloze elementen(fonemen) die volgens bepaalde regels met elkaar gecombineerd worden tot grotere gehelendie wel betekenis hebben (morfemen) (Marschark et al., 2002; Schermer, 2004; Stokoe,1960). Tervoort heeft in het Nederlands taalgebied baanbrekend onderzoek verricht naar hetvoorkomen en gebruik van gebarentaal bij dove kinderen. Gebarentalen zijn derhalvevolwaardige menselijke talen. Net zoals in gesproken taal is er wereldwijd veel variatie ingebarentalen. Vrijwel ieder land heeft zijn eigen gebarentaal. Gebarentalen variëren ook net alsgesproken talen: ze hebben accenten, dialecten en idiosyncratische lexicons.Wat is de structuur van een gebaar in een gebarentaal? De beschrijving van deNederlandse Gebarentaal is nog niet compleet en de wetenschappelijke kennis is nog beperkt,wanneer de kennis over NGT vergeleken wordt met wat bekend is over het Nederlands of overbijvoorbeeld de Amerikaanse Gebarentaal (ASL). Het wetenschappelijk onderzoek in Nederlandis in de jaren tachtig van de vorige eeuw langzaam op gang gekomen. Over de structuur kan nugezegd worden, dat gebaren worden bestaan uit een viertal duidelijk gedefinieerdekarakteristieken, namelijk de handvorm, de plaats, de beweging en de omringende nonmanuelemarkeerders. Een verandering in een van deze karakteristieken betekent over hetalgemeen een verandering in de betekenis van het gebaar (Schermer et al., 1991). Tevens isbekend dat gebarentalen gebruik maken van ruimte om tijd en locaties aan te duiden. Gebarenworden gemaakt in de ruimte bij en voor het lichaam. Deze ruimte bestaat uit een cirkel voorhet lichaam en wordt de gebarenruimte genoemd (Schermer, 2004). Er worden positiesgebruikt om aan te geven in welke tijd het gezegde speelt: een verwijzing naar achter hetlichaam duidt op het verleden, een verwijzing naar vlak voor of naast het lichaam betekent dathet zich nu afspeelt en een verwijzing verder voor het lichaam van de gebaarder duidt op ietswat in de toekomst zal spelen. De gebarenruimte wordt ook gebruikt om aan te geven wat depositie van mensen, dieren of dingen is ten opzichte van elkaar. Een gebaarder plaatstbijvoorbeeld de personen over wie hij het heeft op plaatsen in de gebarenruimte voor hem. Om22