Het hemd van het lijf

gemeentelijke ombudsman
informatie gaven over de verwerking van persoonsgegevens en over
de privacyrechten die cliënten hebben. Dat kan en moet volgens de
ombudsman beter.
De schriftelijke toestemming die medewerkers van cliënten vragen
om persoonsgegevens op te slaan en te verwerken, is discutabel.
Zoals de Autoriteit Persoonsgegevens in haar onderzoek hiernaar
heeft aangegeven, kunnen burgers met een hulpvraag die
toestemming namelijk niet in vrijheid geven. Zij zijn voor de
gevraagde hulp immers afhankelijk van de gemeente. Dit impliceert
dat toestemming als zodanig geen grondslag kan zijn voor de
verwerking van persoonsgegevens. De gemeentelijke ombudsman
is van mening dat het geven van toestemming weliswaar geen
grondslag is voor die verwerking, maar dat het anderzijds een goede
zaak is als de cliënt bij wijze van waarborg expliciet en schriftelijk
te kennen geeft dat hij is geïnformeerd dat zijn persoonsgegevens
worden vastgelegd. Dat hij hiermee instemt, betekent echter niet
dat de cliënt de gemeente een vrijbrief geeft voor het verwerken
en uitwisselen van persoonsgegevens.
Alle medewerkers en leidinggevenden waarmee de onderzoekers
hebben gesproken, gaven aan dat cliënten die weigeren om voor de
hulpvraag minder direct relevante persoonsgegevens te verstrekken,
toch worden geholpen. Uiteindelijk kan een weigering om informatie
te geven er toe leiden dat het hulpverleningstraject wordt afgebroken.
In dat geval krijgt de betreffende cliënt geen ondersteuning. Voordat
dit gebeurt, dient de cliënt volgens de ombudsman te worden
uitgelegd waarom het vragen van gegevens nodig is voor het
beoordelen van de hulpvraag. Ook moet de cliënt gewaarschuwd
worden voor de gevolgen van een weigering om die gegevens te
verstrekken. De ombudsman maakt zich daarbij in het bijzonder
zorgen over cliënten bij wie argwaan ten opzichte van anderen
deel uitmaakt van de individuele problematiek. Professioneel
maatwerk is dan nodig.
64
In het begin van dit hoofdstuk is verwezen naar de volgende richtlijn
van de gemeente: ‘Nodig de cliënt uit voor intern en extern overleg,
tenzij dat gelet op de doelen van het overleg niet mogelijk is.’ In de
praktijk wordt die stelregel wel bij multidisciplinair extern overleg