milliyetçilik

Riva Kastoryano (2006)’nun belirttiği gibi, Türkiye’nin üyeliği birçok açıdan Avrupa’ya
ayna tutmuş, Avrupa’nın tanımındaki belirsizlikleri gün ışığına çıkarmıştır: Avrupa
Birliği bir ortak pazar mıdır, ulus-ötesi bir siyasi yapılanma mı, yoksa bir uygarlık
mı? İnsan hakları gibi evrensel değerlere dayalı bir birlik midir, yoksa kültür ve din
temelli, Avrupa merkezci bir yapı mıdır? Türkiye, bir anlamda Avrupa’nın geçmişiyle
geleceği arasındaki çelişkiye dikkat çekmiştir. Bu noktada nasıl bir Avrupa istendiği
önemlidir. Kendini büyük ölçekli bir ulus-devlet olarak tasarlayacak bir Avrupa
Birliği’nde Türkiye’ye yer olması zordur. İçeriği ve sınırları net olmayan bir Avrupalılık
düşüncesi, her zaman Türkiye’ye karşı bir koz olarak kullanılacak, Türkiye, ne yaparsa
yapsın, Avrupalı olamayacaktır. Öte yandan Avrupa, Temel Haklar Bildirgesi’nde
ifade edildiği gibi, ‘özgürlük, eşitlik, dayanışmanın bölünmez ve evrensel değerleri
ile demokrasi ve hukukun üstünlüğü ilkeleri’ne dayalı bir ‘değerler bütünü’ olarak
kurgulanacaksa, gerekli siyasi ve ekonomik kriterleri yerine getirmiş, toplumsalkültürel
yapısını yenilemiş bir Türkiye’nin üyeliği önünde de engel kalmayacaktır.
2006 yılı sonunda yapılan bir Eurobarometre araştırmasında, ‘Avrupa Birliği’ni en iyi
yansıtan değerler hangileridir?’ sorusunu yanıtlayan katılımcıların %38’inin ‘insan
hakları’, %38’inin ‘demokrasi’, %36’sının ‘barış’, %24’ünün ‘hukukun üstünlüğü’,
%19’unun da ‘başka kültürlere saygı’ yanıtını vermiş olması, bu konuda umut etmeye
devam edebileceğimizin göstergesidir (Eurobarometre 66, Sonbahar 2006, 28).
Güvenl‹k
Şu ana kadar tartışmaya çalıştığımız göç ve kimliğe dair korkuların önemli bir
güvenlik boyutu da vardır. Artan göçmen ve sığınmacı sayısının Avrupa kamuoyunu
bu kadar tedirgin etmesinin tek nedeni ekonomik kaygılar değildir. Sayıların
artmasıyla Avrupa’nın göbeğinde toplumun geri kalanına entegre olamamış, işsiz,
suça meyilli bir kitle oluşacağı, bu durumun da uluslararası terörizmin Batıyı hedef
aldığı günümüz dünyasında ciddi bir güvenlik zaafına yol açacağı düşünülmektedir.
Üstelik sözü edilen kitle ‘bizden’ kültürel olarak da farklıdır. Dinleri, hayat tarzları bize
uyum sağlamalarına engel olmaktadır. Küresel düzeyde yaşanan medeniyetler-arası
çatışmanın ‘bize’, Avrupa’ya yansıması kaçınılmazdır. Bu pencereden bakıldığında,
göçmenler ‘içimizdeki düşmana’ ya da ‘patlamaya hazır bir saatli bombaya’
dönüşecektir (Allen 2004; Fireside 2002).
Göç ve kimlik konularının güvenlik penceresinden görülmeye başlanmasında genel
konjonktürün de büyük etkisi olduğunu belirtmek gerekir. Önce 11 Eylül saldırıları,
ardından Madrid ve Londra’da yaşanan bombalama olayları, toplumdaki güvenlik
kaygısını en üst düzeye çıkarmıştır. Avrupa Irkçılığı ve Yabancı Düşmanlığını Gözleme
Merkezi (EUMC) adına hazırlanan ‘11 Eylül 2001’in ardından Avrupa Birliği’nde
İslamofobi’ (2002) başlıklı raporda, 11 Eylül saldırılarının birçok önyargıyı su yüzüne
çıkardığı belirtilir. Bu önyargılar 11 Eylül’den önce de vardır, ancak saldırılar bir
güvensizlik, bir kırılganlık hissi yaratmış, bu his de eski düşmanların hatırlanmasına
94