milliyetçilik

III. Türkiye’de Milliyetçilik
Vaktinden önce anlamanın şaşkınlığı mı
Vaktinde anlamanın sevinci mi
Ya da biraz geç kalmanın
O gereksiz tedirginliği mi
Hangisi
‘Milliyetçiliğin yükselişi’... ‘Milliyetçilik dalgası’... ‘Milliyetçilik rüzgarı’... ‘Milliyetçilik
patlaması’... ‘Türkiye’de milliyetçilik güç kazanıyor’... ‘Milliyetçilik artık
egemendir’... Türkiye’nin önde gelen köşe yazarlarından yapılan bu alıntılar,
Avrupa Birliği’ne üyelik sürecinde yükseldiği düşünülen milliyetçiliğin yoğun bir
şekilde tartışılmaya başladığı son iki yıla değil, sekiz yıl öncesine ait. 18 Nisan 1999
genel seçimlerinde MHP’nin oylarını gözle görülür biçimde arttırmasıyla başlayan
‘milliyetçilik yükseliyor’ tartışmasını bugün çoğumuz hatırlamıyoruz bile. Oysa
Türkiye’de milliyetçilik ilk kez bugün ‘yükselmiyordu’; daha önce de ‘yükselmişti’.
Tartışma son derece hararetliydi. Yazılı basının önde gelen isimleri ‘milliyetçilik
rüzgarı’nı açıklamak için birbirleriyle yarışa girmişlerdi. ‘Ama gözünüzde hala üç
kuruşluk itibarımız kaldıysa, dikkatinizi İtalyan Başbakanı D’Alema’nın ... milliyetçi
oy patlamasındaki katkısına çekmek isteriz’ (Enis Berberoğlu, Hürriyet, 22 Nisan
1999). ‘Türkiye yıllardır gözünü dikmiş “irticai hortlamayı” izlerken, yaşanan
“milliyetçi hortlamayı” fark edememiş meğerse...’ (Gülay Göktürk, Sabah, 20
Nisan 1999). ‘Bu seçim, numaracı cumhuriyetçilerin, döneklerin, yağdanlıkların ve
Amerika’nın Türkiye’deki “işbirlikçi sefireleri”nin hezimetidir’ (Hasan Pulur, Milliyet,
21 Nisan 1999). ‘MHP’nin oy patlamasını açıklamaya ne şehit aileleri yeter, ne de
genç işsizler. Milliyetçiliğin yükselişini önce sınıraşırı geniş bir çerçevede algılamak
gerekir. O çerçevenin malzemesi “Küresel Paradoks (aykırılık) denilen olgudur’.
(Zeynep Göğüş, Sabah, 20 Nisan 1999). ‘İyi de, siz futbol seyircilerine, yıllardır her
sıradan lig maçında bile “İstiklal Marşı”mızı kim söyletiyor? Tırmanan milliyetçiliğin
ayak seslerini duymak bu kadar mı zordu?’ (Ali Kırca, Sabah, 20 Nisan 1999). ‘Başta
Avrupa olmak üzere birtakım çevreler Türkiye’de bu türden bir milliyetçilik dalgasının
yükselmesi için ellerinden geleni yaptılar’ (Haluk Şahin, Radikal, 21 Nisan 1999).
‘Milliyetçi değerler Türkiye’de boşuna yükselmedi. Onun itici gücü, özellikle ANAP’ın,
DYP’nin, CHP’nin ülke meseleleri karşısındaki beceriksizliği ve umursamaz tavırları
28