milliyetçilik

arttığı vurgulanmaktadır. Rapora göre, bu dönemde İslamın görünen sembollerine,
örneğin başörtüsüne, yapılan saldırılar yoğunlaşmıştır. Bu saldırılardan türban takan
erkekler de payına düşeni almıştır. Aslında türban, İslami giyim tarzını birebir temsil
eden bir aksesuar değildir; ancak Usama bin Ladin ya da Taliban’ın basında yer alan
görüntüleri türbanı İslamın sembolleri arasına katmış, bu arada inançları gereği
türban takan Sikhler de ‘yanlışlıkla’ saldırılara maruz kalmıştır. 11 Eylül’ün ardından
camilere yönelik saldırılarda (duvarlara yazı yazılması, kundaklama, vs.) da artış
gözlenmiştir (2002, 35-7). Raporda İslamofobinin ırkçılık ve yabancı düşmanlığı ile
birleştiğine de işaret edilmektedir (a.g.e., 38). Bu yüzden en az Müslümanlar kadar
mağdur olan bir grup da, başka dinlere mensup göçmen ve sığınmacılardır. Rapor,
daha önce de belirttiğimiz bir noktayı, bu önyargı ve korkuların 11 Eylül öncesinde de
var olduğunu doğrular. Ancak 11 Eylül saldırılarına adı karışanların bir bölümünün
daha önce Avrupa’da yaşadığının ortaya çıkması, bu korkuları farklı bir boyuta
taşımıştır. Bunda görsel ve yazılı basının azımsanamayacak bir rolü vardır. 11 Eylül’ün
ardından sansasyonel habercilik, doğru bilgilendirmenin önüne geçmiş, aşırı unsurlar
tüm Müslümanları temsil ediyor gibi gösterilmiştir. Bu süreçte eski düşman imgeleri
hortlatılmış, yeni olumsuz imgeler yaratılmıştır (a.g.e., 44-6).
Bu rapordan dört yıl sonra yayımlanan ‘Avrupa Birliği’nde Müslümanlar: Ayrımcılık
ve İslamofobi’ başlıklı EUMC raporunda durumun fazla değişmediği ortaya
konulmaktadır. Raporda, resmi belgelere dayanarak bir İslamofobi tanımı da
yapılmaktadır. Avrupa Konseyi’nin Irkçılık ve Hoşgörüsüzlüğe karşı Avrupa Komisyonu
(ECRI) tarafından yayımlanan iki tavsiye kararında şu ifade yer almaktadır:
11 Eylül 2001 saldırılarının ardından başlayan terörizmle mücadele sürecinde bazı gruplar,
özellikle Araplar, Yahudiler, Müslümanlar, bazı sığınmacı ve göçmenler, bazı azınlıklar
ve bu gruplara mensup olduğu sanılan kişiler, yoğun bir şekilde ırkçılığa ve kamusal
hayatın eğitim, iş bulma, konut edinme, hizmet alma, kamusal mekanlardan yararlanma
ve seyahat özgürlüğünü de kapsayan birçok alanında ırkçı ayrımcılığa maruz kalmışlardır
(2006, 60).
Tavsiye kararlarında Müslümanlara ayrı bir vurgu yapılmakta, bu grupların farklı
şekillerde ifade bulan birçok olumsuz tutumun ve ayrımcılığın kurbanı oldukları
belirtilmektedir. Raporun kendi bulguları da söz konusu tavsiye kararlarında dile
getirilenlerle örtüşmektedir. Buna göre, Müslümanlar sık sık olumsuz tiplemelere
konu olmakta, görsel ve yazılı basında çok sık rastlanan bu durum, gündelik hayata
da sözlü hakaretlerden fiziksel şiddete birçok değişik biçimde yansımaktadır.
Müslümanlar, toplumda dışlanma ve ayrımcılığa en çok maruz kalan kesimdir; bu da,
özellikle gençler arasında, umutsuzluğa ve yabancılaşmaya yol açmaktadır. Sosyoekonomik
göstergeler de fazla iç açıcı değildir. Müslümanlar yoğunluklu olarak
hayat standartlarının düşük olduğu bölgelerde yaşamaktadır. Eğitim düzeyleri
ortalamanın altında, işsizlik oranları ise ortalamanın üstündedir. İş bulabilen
Müslümanlar da çoğunlukla vasıfsız işlerde çalışmaktadır. Rapora göre Müslümanlar,
sadece dinlerinden ötürü değil, etnik kökenleri ya da ırkları yüzünden de ayrımcılığa
99