milliyetçilik

aşarıya endeksli modernist-Batıcı yönüdür. ‘Ulusalcılık’ Batı’nın modernleştirici
yönüne değil, ‘sömürgeleştirici’ yönüne odaklanır. 1980’lerin piyasa fetişizmi yerini
özelleştirme karşıtlığına bırakır. Ulusalcı bakışa göre, Türkiye’nin değerleri yok
pahasına elden çıkarılmakta, yabancılar zamanında işgal yoluyla sahip olamadıkları
topraklarımızı ‘parayla’ elde etmektedirler. Liberal milliyetçiliğin ‘sınıf ırkçılığı’, yeni
alaşımda da kendini belli eder. Bu kez ‘Beyaz Türklerin’ karşısında ‘göbeğini kaşıyan
adamlar’ (Bekir Coşkun, Hürriyet, 3 Mayıs 2007), ‘kirli beyaz atletleri ve paçalı
donlarıyla’ yatan, hart hart kaşınan, geviş getirip geğiren, kalın, kısa bacaklı, uzun
kollu ve kıllarla kaplı ‘Kara Türkler’ vardır (Mine Kırıkkanat, Radikal, 27 Temmuz 2005).
Bu ayrımın 22 Temmuz seçimleriyle birlikte giderek siyasi bir fay hattına dönüştüğü
de gözlemlemekteyiz. Ulusalcılık, resmi milliyetçiliğin sembollerini kullanır; hatta
bunları popülerleştirir. Cumhuriyet mitinglerinde bayrağın ve Atatürk portrelerinin
giyim unsuruna ya da aksesuara dönüşmesi, Atatürk biblolarının, Kurtlar Vadisi Irak
ya da Şu Çılgın Türkler gibi resmi milliyetçiliği popüler kültüre taşıyan ürünlerin satış
rekorları kırması bunun ilk akla gelen örnekleridir. Ulusalcılıkla resmi milliyetçiliği bir
araya getiren en önemli unsur ise ortak düşman figürleridir. Yeni alaşımın düşman
figürleri, en azından bugünkü konjonktürde, Avrupa Birliği, İslam, Kürtler ve onları
destekleyen ‘liberal aydınlar’dır. Aslında Türkiye’nin dört bir yanı her zaman olduğu
gibi düşmanla çevrilidir; geleneksel düşmanlar, örneğin Yunanlılar, Kıbrıslı Rumlar,
Ermeniler, gündemden tamamen düşmemiştir. Ama bugün asıl düşman, geleneksel
düşmanlarımızın iddialarını destekleyen, bu iddiaları Türkiye’nin üyeliği için bir ön
koşul haline getiren Avrupa Birliği’dir. Avrupa dıştan Türkiye’yi bölmeye çalışırken
İslamcılar, Kürtler ve aydınlar da kendi projeleri uyarınca cumhuriyeti yıkmak ya da
dönüştürmek için ona içeriden destek olmaktadırlar. Bu milliyetçilik söylemi, askeri
ve sivil bürokrasinin yanı sıra kendilerini siyasi yelpazenin farklı köşelerine yerleştiren
(aslında ideolojik olarak birbirlerinden pek de farkı olmayan) CHP, İP, DP, ANAP gibi
bir dizi siyasi parti, medyanın önemli bir kesimi ile kentli üst-orta ve varsıl sınıflar
tarafından desteklenmektedir.
Günümüz Türkiyesi’nde biri ‘resmi-ulusalcı’ milliyetçiliğin yanında, ikisi karşısında üç
milliyetçilik akımından daha söz edilebilir. Tanıl Bora’nın Türkçü radikal milliyetçilik
olarak adlandırdığı akım bugün de varlığını sürdürmektedir. Burada ilk söylenmesi
gereken radikal Türkçü akımın da içinde ciddi çelişkiler, bölünmeler barındırdığıdır.
Devlet Bahçeli yönetimindeki MHP’nin benimsediği söylem ile ‘resmi-ulusalcı’
söylem arasındaki uzaklığın hayli az olduğu söylenebilir. Ulusalcı akım içerisinde yer
alan kimi ‘kanaat önderlerinin’ Bahçeli çizgisindeki MHP’nin ‘değiştiğini’, ‘merkeze
yaklaştığını’ iddia etmeleri yakınlaşma tezini güçlendirir. Yine de MHP’nin özellikle
‘milli davalar’ söz konusu olduğunda daha sert ve tavizsiz bir tutum benimsediği ileri
sürülebilir. Zaten daha önce de belirtildiği gibi, yakınlaşma MHP’nin değişmesinden
çok merkezin değişmesinden, ‘radikalleşmesinden’ kaynaklanmaktadır. Öte yandan
ülkücü hareket içinde Bahçeli’nin yönetim tarzından memnun olmayan, onu yumuşak
bulan bir kesimin varlığı da bilinmektedir. Bu muhalefet, Ümit Özdağ olayında
52