milliyetçilik

Birinci gruptaki yaklaşımlarda farklı etkenlere vurgu yapılır. Örneğin kimi
araştırmacılar radikal sağın ‘başarısını’, tek bir konu üzerinden siyaset yapmalarına
bağlar. Bu bağlamda en çok kullanılan tema göçmen karşıtlığıdır. Bu yaklaşıma göre
radikal sağ, artan göçe, daha doğru bir ifadeyle bu göçün ekonomik ve toplumsal
hayatta yaratacağı olası olumsuzluklara duyulan tepkiden beslenir. Buna örnek
olarak Fransa’da FN’in 1980’lerde sergilediği başarılı seçim performansı gösterilir.
Jean-Marie Le Pen’in başkanlık seçimlerinde %15’lik bir oy oranını yakaladığı 1995
yılında, Fransız seçmenlerinin %22’si göçü en öncelikli sorun olarak görmektedir;
bu oran Le Pen’e oy verenler arasında %53’e kadar çıkmaktadır. Bu bakış açısına
göre, radikal sağ partiler göçle ilgili kaygıların arttığı dönemlerde daha başarılı
olacaklardır. Örneğin FPÖ’nün oy oranlarını ciddi bir şekilde arttırdığı Avusturya’da,
1980’lerin sonu ile 1993 arasında yasal göç iki katına çıkmış, 1990’ların sonlarına
doğru Avusturya’daki göçmen oranı toplam nüfusun %9’unu oluşturur hale gelmiştir
(Eatwell 2003, 49-51; Norris 2005, 166-87).
Kimi araştırmacılar ise radikal sağa verilen desteği siyasi düzene duyulan tepkiye
bağlar. Bu bakış açısına göre radikal sağ partiler toplumda yükselen ‘siyaset
karşıtlığından’ nemalanır. Aldıkları oylar protesto oyları olduğu için kalıcı değildir.
Örneğin Avusturya’da 1999 seçimlerinde FPÖ’ye oy veren seçmenlerin %66’sı, var
olan siyasi düzene tepki duydukları için bu partiye oy verdiklerini belirtmişlerdir
(göç, %47 ile ikinci sırada yer almaktadır). Benzer bir yaklaşım da toplumdaki
‘yabancılaşma’ duygusunu ön plana çıkarır. Bu yaklaşıma göre sanayileşme sonrası
toplumlarda ekonomik çıkarlar ikinci plana düşmüş, bunların yerini hayat tarzıyla
ilgili kaygılar almıştır. Ancak bu ‘yeni’ kaygılar, özellikle toplumun eğitimsiz,
yoksul alt tabakaları tarafından paylaşılmamaktadır. Bu sınıflar için temel endişe
kaynağı hala iş güvenliği, geçim sıkıntısı gibi konulardır. Küreselleşmenin etkisiyle
emek-sermaye hareketliliğinin artması, piyasaların liberal ekonominin kurallarına
göre yeniden düzenlenmesi, refah devletinin küçülmesi, sosyal güvencelerin
kısıtlanması, buna karşılık sınıf çıkarlarını koruyan geleneksel yapıların, örneğin
sendikaların öneminin azalması, bu ‘geleneksel’ konuları daha da önemli hale
getirmektedir. Bunun toplumsal bir boyutu da vardır. Bireyin özgürlüğüne vurgu
yapan yeni değerlerin, sadece sınıfsal yapıları değil, din, aile gibi toplumsal yapıları
da tehdit ettiği düşünülmektedir. Buna küreselleşmenin etkisiyle ulusal egemenliğin
sınırlanması da eklenince, toplumun belirli kesimlerinde bir belirsizlik, bir güvensizlik
havasının oluşması kaçınılmaz hale gelmektedir. Merkez partiler bu tür korkulara
ve bu korkuların doğurduğu homojen ve uyumlu bir toplum arayışına yanıt vermeyi
başaramamışlardır. Modernleşmenin ‘kaybedenlerine’ el uzatan, radikal sağ partiler
olmuştur (Norris 2005, 9-13, 129-48, 149-65; Wilcox, Weinberg ve Eubank 2003).
Örneğin FPÖ lideri Jörg Haider, 2000 yılında verdiği bir demeçte partisinin işçi sınıfının
haklarını savunduğunu, bu anlamda geleneksel sosyal demokrat partilerin yerini
aldığını iddia etmiştir. Marcel Lubbers, Mérove Gijsberts ve Peer Scheepers (2004)
gibi araştırmacılar, radikal sağa verilen desteğin işsizler, mavi yakalılar, emekliler,
74