milliyetçilik

yol açmıştır. Radikal sağı siyasi açıdan belirleyici kılan etkenlerden biri de bu olmuştur.
Bu tür partiler, seçimlerde başarılı bir performans sergileyemeseler de söylemlerini,
sloganlarını merkez siyasete ve topluma mal etmeyi başarmışlardır (Gingrich 2006,
35; Norris 2005, 264, 266; Westin 2003, 123). Örneğin Fransa’da merkez sağda yer
alan Rassemblement pour la République ya da Union pour la Démocratie Française gibi
partiler, Le Pen’in önünü kesebilmek için göçmen karşıtı bir çizgiye kaymışlardır.
1993’te yürürlüğe giren ve dönemin İçişleri Bakanı’nın adıyla anılan ünlü ‘Pasqua
Yasası’nın çıkış noktası ‘sıfır göç’ ilkesidir. Bugün de Fransa’da Nicholas Sarkozy’nin
kullandığı göçmen karşıtı söylemlerin yıllardır Jean-Marie Le Pen’in tekrarladığı
söylemlerden fazla bir farkı yoktur. Avusturya’da FPÖ’nün koalisyon ortağı olarak
katıldığı hükümet, sığınmacılara karşı çok daha katı politikalar izlemeye başlamıştır.
Lijst Pim Fortuyn’un oylarını arttırmasının ardından 2004 yılında Hollanda hükümeti
onbinlerce sığınmacıyı sınırdışı etmiştir. İşin ironik tarafıysa, bu durumun radikal
sağın seçim başarılarını kalıcı kılmasına engel olmasıdır. Kullandıkları söylemlerin
merkezdeki siyasi aktörler tarafından benimsenmesi, radikal sağ partilerin hareket
alanını daraltmış, zaten sınırlı olan oy potansiyellerinin daha büyük partilere
kaymasına neden olmuştur. Bunun bir sonucu da merkezin, tıpkı Türkiye’de olduğu
gibi, sağa kaymasıdır. Bir algı biçimi olarak kolektif bilinçte varlığını her zaman
koruyan milliyetçilik, gündelik siyasette giderek daha belirleyici olmaktadır. Merkez
olsun, radikal sağ olsun, siyasetin toplumdaki korkularla ilişkisi milliyetçi söylem
üzerinden şekillenmektedir.
Bu gözlemden yola çıkan bazı araştırmacılar, Avrupa ülkelerinde yeni bir siyasi
konsensüs oluştuğunu iddia eder. Jens Rydgren (2005)’e göre, bu yeni konsensüs
yer yer kültürel ırkçılığa da kayan milliyetçi, popülist söylemler karşısında daha
hoşgörülüdür. Merkez partilerin radikal sağ partilerle koalisyon hükümetleri kurması,
bu yolla onları meşrulaştırması bu konsensüsün en somut göstergesidir. Benzer bir
iddia Roger Eatwell (2003) tarafından da ortaya atılır. Eatwell’e göre radikal sağ
partilerin başarısı, ‘aşırılığı’ meşrulaştırmıştır. Kimi araştırmacılar ise yepyeni bir
milliyetçilik türü ile karşı karşıya olduğumuzu öne sürmektedir. Küreselleşmeye
karşı bir tepki olarak da okunabilecek olan bu milliyetçiliğin Avrupa Birliği ile ilişkisi
konusunda değişik görüşler vardır. Bazı araştırmacılar yeni milliyetçiliğin geleneksel
milliyetçilikten farkının, ulusal kültürlerin ötesinde bir ‘Avrupa kültürünü’ savunması
olduğunu, bu yüzden de Avrupa Birliği gibi ulus-üstü oluşumlarla ters düşmediğini
iddia ederken, bazıları yeni milliyetçiliğin göçmen ve refah devleti karşıtı olduğu
kadar, AB karşıtı da olduğunu öne sürmektedir (Simonsen 2004; ayrıca bkz. Westin
2003).
Radikal sağın Avrupa’yı farklılıklara karşı daha hoşgörüsüz bir yer haline getirdiğini
gösteren somut bulgular da vardır. Örneğin Avrupa’da ‘Irkçılığa Karşı Mücadele Yılı’
olarak kabul edilen 1997’de gerçekleştirilen özel bir Eurobarometre araştırmasında,
deneklere kendilerini ne ölçüde ırkçı olarak gördükleri sorulmuş, araştırmaya
78