milliyetçilik

Avrupa Birliği tartışmalarını da bu çerçevede değerlendirmek gerekmektedir.
Gerçekten Avrupa Birliği’ne üye olmak ulus-devletin yok olmasına mı yol açacaktır?
Avrupalılık milli kimliklerin yerine mi geçecektir? Bu sorulara kimliğe dair korkuları
tartıştığımız bölümde kısmen yanıt vermiştik. Avrupalılık düşüncesine bağlılık
açısından seçkinler ile halk kitleleri arasında ciddi bir uçurum olduğunu ifade etmiş,
seçkinlerin bu uçurumu kapatmak ve Avrupalılığı halka benimsetmek için uygulamaya
koyduğu, çoğu millet-kurma modelinden esinlenen, politikalara değinmiştik.
Bu iddiaları doğrulayan somut veriler de vardır. Her standart Eurobarometre
araştırmasında yinelenen sorulardan biri, katılımcıların kendilerini ne ölçüde
Avrupalı gördüklerini belirlemeye çalışmaktadır. Örneğin 2003 yılı sonbaharında
yapılan Eurobarometre araştırmasında, katılımcıların %40’ı kendilerini sadece
milli kimliklerine göre, %47’si ise önce milli kimliklerine, sonra Avrupalılığa göre
tanımlamıştır. Kendilerini sadece Avrupalı olarak tanımlayanların oranı %3’tür!
Bir başka soru ise, katılımcıların ülkelerine, yaşadıkları kente/kasabaya, bölgeye
ve Avrupa’ya ne ölçüde bağlı olduklarını belirlemeye çalışır. Aynı araştırmada
kendilerini ülkelerine bağlı hissedenlerin oranı %91, yaşadıkları kente/kasabaya
bağlı hissedenlerinki %89, yaşadıkları bölgeye bağlı hissedenlerinki %87, Avrupa’ya
bağlı hissedenlerinki %58’dir (Eurobarometre 60, Sonbahar 2003, 27, 29-30).
2004 yılında yapılan araştırmada kendini Avrupalı hissedenlerin oranı %7’ye
yükselmiş, kendini milli kimliğine göre tanımlayanların oranı ise hemen hemen aynı
(%41) kalmıştır. Aday ülkelerin de dahil edildiği bu araştırmada, Türkiye’de aynı
soruya verilen yanıtlar Avrupa genelinden oldukça farklıdır. Buna göre Türkiyeli
katılımcıların %72’si kendilerini sadece milli kimliklerine göre tanımlamıştır. Bu oran
bir başka aday ülke Hırvatistan’da %33’tür. Araştırmada aynı soru geleceğe yönelik
olarak da sorulmuş, katılımcıların %48’i kendilerini gelecekte önce Fransız, İngiliz,
Alman, vs., sonra Avrupalı olarak tanımlayacaklarını ifade etmişlerdir. Kendilerini
gelecekte de milli kimliklerine göre tanımlayacaklarını söyleyenlerin oranı %37’dir.
Bir başka dikkat çekici sonuç da milli kimliklerden duyulan gururdur. Avrupa Birliği
genelinde ülkelerinin vatandaşı olmaktan gurur duyduklarını söyleyenlerin oranı
%86’dır. Bu oran Türkiye’de %96’ya yükselmektedir (Eurobarometre 62, Sonbahar
2004, 96, 97, 100).
Bu çerçevede değinilmesi gereken bir başka sonuç da Avrupa anayasası taslağının
Fransa ve Hollanda’da yapılan referandumlarda reddedilme nedenlerini araştıran
Eurobarometre raporlarında bulunabilir. Bu raporlara göre, Hollanda’da anayasaya
‘hayır’ verenlerin %66’sı, bu yanıtı Hollanda’nın milli çıkarlarını daha iyi yansıtan
bir taslak hazırlanmasına katkıda bulunacağına inandıklarını için verdiklerini
belirtmişlerdir. (Flaş Eurobarometre 172, Haziran 2005, 15). Bu oran, Fransa’da ‘hayır’
oyu verenlerin arasında %59’dur (Flaş Eurobarometre 171, Mayıs 2005, 17).
Bu verilerden çıkan iki sonuç vardır. Birincisi, uygulanan tüm politikalara rağmen
Avrupalılık düşüncesi, milli kimliklerin yerine geçmemektedir. İkincisi, Avrupalılık
106