milliyetçilik

ilkbaharında yapılan son Eurobarometre’de %62’de kalmıştır (Eurobarometre 64,
Sonbahar 2005, 59; Eurobarometre 65, İlkbahar 65, 81; Eurobarometre 66, Sonbahar
2006, 122; Eurobarometre 67, İlkbahar 2007, 20).
Avrupa ve Türkiye kamuoyunun eğilimlerini gösteren bu bulgulardan iki sonuç
çıkartabiliriz. Birincisi, Türkiye’nin üyeliğine yönelik itirazlar, ülkemizde çoğunlukla
varsayıldığının aksine, her zaman doğrudan Türkiye’yle ilgili değildir. Avrupa
Birliği’ne üye ülkelerin kendi iç sorunları da vardır ve bu sorunlar, birlik açısından
Türkiye’nin üyeliği dışındaki konularda da sıkıntı yaratmaktadır. Avrupa Birliği
bütçesi konusunda yaşanan tartışmalar, Avrupa Birliği anayasa taslağının
Fransa ve Hollanda’da yapılan referandumlarda reddedilmesi bu sıkıntılardan
sadece bazılarıdır. Bu sıkıntıların doğrudan Türkiye’yle ilgili olmadığı, sözü edilen
referandumların sonuçlarını değerlendiren Eurobarometre araştırmalarında da
ortaya konulmaktadır. Örneğin Fransa’da anayasaya ‘hayır’ oyu verenlerin %31’i
taslağın kabul edilmesinin işsizliği arttıracağını düşündükleri için, %26’sı Fransa’da
işsizlik zaten büyük bir sorun olduğu için, %19’u taslağı ekonomik açıdan fazla liberal
buldukları için, %18’i Fransa’yı yöneten siyasilere tepki duydukları için, %16’sı taslağın
sosyal yönlerini zayıf buldukları için, %12’si ise taslağı çok karmaşık buldukları
için bu oyu verdiklerini belirtmişlerdir. Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne üye olmasını
istemedikleri için ‘hayır’ oyu verdiklerini söyleyenlerin oranı sadece %6’dır (Flaş
Eurobarometre 171, Mayıs 2005, 17). Türkiye’nin üyeliğine duyulan tepki, anayasa
taslağının reddedilme nedenleri arasında yedinci sırada yer almaktadır; Hollanda’da
ise reddedilme nedenleri arasında hiç sayılmamaktadır (Flaş Eurobarometre 172,
Haziran 2005, 15). Burada altı çizilmesi gereken nokta, ‘genişlemenin’ Avrupa
kamuoyu için son derece hassas bir konu olduğudur. Türkiye’nin üyeliği, ister istemez
bu açıdan da değerlendirilmektedir. Son dönemlerde sıkça duymaya başladığımız
‘hazmetme kapasitesi’ kavramı bu yüzden ortaya atılmıştır. Avrupa Birliği’nin kendi
iç sorunlarının bir bölümü Türkiye’yle doğrudan ilgili değildir, ama Türkiye’nin
üyeliğinin var olan sorunları daha da arttıracağına dair yaygın bir ‘algı’ vardır.
Yukarıdaki bulgulara dayanarak çıkartabileceğimiz ikinci sonuç da bu algıların
doğurduğu korkularla ilgilidir. Avrupa kamuoyunda Türkiye’nin üyeliğinin yarattığı
korkuları üç ana başlık altında toplayabiliriz: Göç, Kimlik ve Güvenlik. Türkiye
kamuoyunda ön plana çıkan korku ise Egemenlik başlığı altında değerlendirilebilir.
Bu korkular, daha önce de ifade ettiğimiz gibi, kendilerini en yalın halleriyle Avrupa
ve Türkiye basınında yayımlanan haber ve köşe yazılarında gösterir. Bu anlamda
yukarıda yaptığımız türden bir basın taraması var olan durumun bir fotoğrafını
çekmemize imkan tanıyacaktır. Ancak bu, korkuları ve korkulara yol açan algıları
anlamak için yeterli olmayacaktır. Yapılması gereken bu fotoğrafı büyüteç altına
almak, korkuların gerçekle ilgisini aramak yerine (yine yukarıda örneklediğimiz
gibi, birçok rapor ve akademik yayında bu zaten yapılmıştır), bu algılara nelerin yol
açtığını, algıların nasıl korkuya dönüştüğünü, bu dönüşümde hangi aktörlerin rol
68