milliyetçilik

karşı daha hoşgörüsüz, daha içe kapanmacı, daha ‘bencildir’. Bu noktada bir önceki
cümlede söylenenlerin bizi otomatik olarak ‘bugünün Avrupası daha milliyetçidir’
sonucuna götürmemesi gerektiğini vurgulamamız gerekiyor. Çalışmanın birinci
bölümünde de belirttiğimiz gibi, milliyetçilik sürekli bir algı biçimidir. 1980 öncesi
Avrupası’nın daha az milliyetçi olduğunu söyleyebilmek için, milliyetçiliği ölçülebilir
bir değer haline dönüştürmek ve bunu farklı zaman aralıklarıyla ölçmek gerekecektir.
Milliyetçiliğin ölçülebilir hale getirilip getirilemeyeceği konusundaki tartışmaları bir
kenara bıraksak bile, bu tür ölçümler daha çok yenidir, dolayısıyla bize geçmişle
kıyaslama yapma şansı tanımamaktadır. Yine de İkinci Dünya Savaşı’nda oynadığı
rol yüzünden çok sorgulanan, kamusal alandan büyük ölçüde dışlanan milliyetçiliğin,
bugünün Avrupası’nda daha hoşgörüyle yaklaşılan bir söylem olduğunu iddia etmek
yanlış olmaz. Bir anlamda milliyetçilik ‘meşrulaştırılmıştır’. Bunu elbette tek başına
radikal sağ partiler sağlamamıştır. Radikal sağ, bu süreci sömüren, hızlandıran
bir siyasi aktördür. Süreçte, toplumda var olan korkulardan pay kapmaya çalışan
merkezdeki siyasi aktörlerin de en az radikal sağ kadar katkısı vardır. Sonuç olarak,
sorumlusu kim olursa olsun, bugün karşı karşıya olduğumuz Avrupa tablosu budur.
Bu tablo, Türkiye’nin olası üyeliğinin doğurduğu korkular tartışıldığında daha iyi
anlaşılacaktır.
Göç
Avrupa Komisyonu tarafından yayımlanan birçok araştırma ve rapora göre, göç ve
sığınma talepleriyle ilgili problemler, uyuşturucu kaçakçılığı ve diğer uluslararası
suçlar, Avrupa vatandaşlarını giderek daha çok kaygılandırmaktadır. Gerçekten de
birçok Avrupa Birliği ülkesinde işsizlik oranlarının artmasından ya da sosyal güvenlik
sisteminde, sağlık, eğitim gibi hizmetlerde yapılan kesintilerden genel olarak
göçmenler sorumlu tutulmaktadır. Göçmenler, sosyal ve kültürel yönden de bir tehdit
olarak görülmektedir. Egemen olan düşünce kalıplarına göre, göçmenler eğitimsizdir,
asosyaldir, toplumun geri kalanına entegre olmaktan ısrarla kaçınmaktadır. Kendi
kültürlerini yaşadıkları ortamlara taşımaları, egemen kültürler açısından tehlike
oluşturmaktadır. Artan suç oranlarından da yine göçmenler sorumludur.
Birçok araştırmanın da ortaya koyduğu gibi, aslında bu kaygıların somut gerçeklerle
ilgisi yoktur. Ancak siyasi aktörler var olan kaygıları gidermek yerine, üzerlerine
körükle gitmekte, bir tür ‘korku siyaseti’ gütmektedirler. Bir önceki bölümde de
işaret ettiğimiz gibi, bunda göçmen karşıtı, yabancı düşmanı popülist radikal sağın
da azımsanmayacak bir rolü vardır. Siyasi stratejilerini bu korkuları beslemek,
meşrulaştırmak ve yeniden üretmek üzerine kuran radikal sağ partilerin görece
seçim başarıları, aynı konuları diğer siyasi aktörlerin de benimsemelerine yol açmış,
hükümetler ardı arkasına göçmen karşıtı politikalar uygulamaya koyulmuşlardır. Bu
hem ulusal düzeyde, hem de Avrupa Birliği düzeyinde geçerlidir. Bu noktadan yola
çıkan Seyla Benhabib, Avrupa Birliği ülkelerinin tek ortak göç politikasının ‘korku’
olduğunu iddia etmektedir (2002, 34).
80