milliyetçilik

şey yanlıştır. Milliyetçilik, elbette en yüce, en kutsal değerdir; bilimsel açıdan bile
tartışılması söz konusu olamaz.
Avrupalı milliyetçilerin ise bu çalışmayı – ellerine İngilizce çevirisi ulaştığında
– okuyacakları düşünülebilir. Aslında çalışmanın kim tarafından hazırlandığı,
hangi kurum tarafından yayımlandığı onlar için de önemlidir, çünkü çalışma ‘devlet
yanlısı’ olarak bilinen bir kurum tarafından yayımlanmış olsa, muhtemelen onlar
da bu çalışmayı ciddiye almayacaklardır. Öte yandan Avrupalı bir milliyetçi bu
çalışmanın sadece bazı bölümlerini beğenecek, bazılarını beğenmeyecek, daha
doğrusu sahiplenmeyecektir. Bu bağlamda Avrupalı bir milliyetçinin Türkiye’de
milliyetçilikle ilgili söylenenleri benimseyeceği, hatta bu bölümlerde ortaya atılan
tezleri, Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne neden kabul edilmemesi gerektiğini gösteren
‘içeriden dürüst bir itiraf’ olarak göreceği, milliyetçiliğin doğasına ya da Avrupa’da
milliyetçiliğe dair söylenenlerin üzerinde ise çok durmayacağı tahmin edilebilir. Ne
de olsa bu bölümlerde söylenenler, kendisini temsil etmiyordur; kendisi ‘milliyetçi’
değil, ‘vatansever’dir. Hem her milliyetçilik nasıl etnik olabilir? Kendi milliyetçiliğiyle
‘Türk milliyetçiliği’ ya da ‘Bask milliyetçiliği’ nasıl aynı kefeye konabilir? Radikal sağla
ilgili iddialar da doğru olabilir, ama kendisi zaten onlara oy vermiyordur. Ayrıca bu
partilerin söylediklerinde hiç mi doğruluk payı yoktur? Avrupa’da bu kadar göçmenin
ne işi vardır? Uluslararası teröre karşı önlem alınmayacak mıdır? Türkiye’yi Avrupa
Birliği’ne almak o kadar kolay mıdır?
İşte milliyetçi kristalleşme süreciyle anlatılmak istenen budur. Milliyetçilik bireyi
ve kitleleri gerçeklikten kopartır, tartışmaların mutlak değerler, algılar ve korkular
üzerinden yapılmasına neden olur. Elbette gerçekliğin ne olduğu epistemolojik
açıdan tartışmalıdır; tek bir gerçek yoktur, herkesin gerçeği farklıdır, vs. Öte
yandan milliyetçiliğin engellediği tam da budur: Başka gerçekliklerin, ‘başkalarının’
gerçekliklerinin duyulması, dinlenmesi, öğrenilmesi. Milliyetçilik, tek bir gerçekliği
dayatarak diyalog sürecine engel olur; kendi doğrularının dışındaki doğruları ve
bunları savunanları reddeder. Gücü yetiyorsa ‘ötekinin’ sesini bastırır, yetmiyorsa
duymazdan gelir. Tartışabilmek, başkalarının algılarını, korkularını öğrenebilmek
için milliyetçi bakış açısından sıyrılmak gerekir, nasıl kuru dal parçasını görebilmek
için tuz kristallerini temizlemek gerekiyorsa.
Çalışma boyunca Türkiye-Avrupa Birliği ilişkilerini kaplayan milliyetçi kristallerden,
yani algı ve korkulardan söz ettik. Bu algı ve korkuların nasıl oluştuğunu, hangi
çıkarlara hizmet ettiğini, kimler tarafından beslendiğini, yeniden üretildiğini
anlamaya çalıştık. Çalışmayı Türkiye-Avrupa Birliği ilişkilerinin geleceğine yönelik
bazı çözüm önerileriyle bitirebiliriz. Bunun için de öncelikle karşı karşıya olduğumuz
tabloyu anahatlarıyla çizmemiz gerekir:
• Ulus-devletin ve ulus-devleti temel alan uluslararası sistemin yakın bir gelecekte
ortadan kalkacağını düşünmek için bir neden yoktur. Küreselleşme, ulus-devleti
111