tc sağlık bakanlığı sağlık hizmetlerinde

82
Sağlık Bakanlığı, Türkiye
anlaşılabilir. Psikososyal gelişim, fiziksel ve cinsel büyüme ve gelişme ergenlik döneminde farklı davranışlar
kazanılmasını sağlayabilir. Araştırmalar arkadaşların gençlerin sigara içme nedenleri arasında en önemli
etkilerden birisi olduğunu göstermektedir.
Çocukluk ve ergenlik dönemlerinde her iki cinsiyet için de sigara içmeyi etkileyen etmenler aşağıda
sıralanmaktadır:
• Psikososyal etmenler
• Düşük eğitim düzeyi (kendisinin ve ailesinin)
• Düşük benlik saygısı
• Depresyon
• Risk alma
• Sigaranın zararlarının olmadığını kabul etme
• Sigara içen kişilerin ya da sigara içmenin beğenilen bir davranış olarak kabul edilmesi.
• Ailede ya da kardeşler arasında sigara içen bir kişi olması
• Aile ya da arkadaşların sigara içmeyi kabul eden tutumları
• Düşük sosyoekonomik durum
• Toplumsal cinsiyete özel etmenler
Sigara firmalarının gençleri, kadınları ve eğitim düzeyi düşük ve yoksul grupları hedef gruplar
olarak belirledikleri kendi belgelerinde yer almaktadır. Sigara firmaları, gençlere yönelik hazırlanan her
türlü kitle iletişim kanalında sigaraya olumlu görüntü veren yaklaşımları yerleştirmektedirler. Sigara ile
özdeşleştirilen iletiler; heyecan, eğlence, bağımsızlık, cinsel çekicilik, mesleki uzmanlıkta başarı, toplumsal
olaylarda gizlilik, fiziksel görüntü ve kilo kontrolü üzerindedir.
Nikotin şimdiye dek bağımlılık yaptığı bilinen maddeler içinde en fazla etkisi olandır. Sigara
içme ciddi bir madde kullanımıdır. Gençler sigara içmeye başladıktan bir kaç gün ile bir kaç hafta içinde
yoksunluk belirtileri gösterebilirler. Yoksunluk belirtileri sinirlilik, dikkat dağılması, aşırı istek, baş ağrısı,
huzursuzluk, yorgunluk ve sindirim sistemi yakınmalarıdır. Tütün kullanımı, vücutta bulunan bütün organ
ve sistemleri olumsuz etkiler.
Tanı
Okul çağındaki bir çocuğun herhangi bir tütün ürününü kullandığını belirlemek bu alışkanlığın
önlenmesi açısından çok önemlidir. Bu noktada öğrencinin kendisinin, anne-babasının, arkadaşlarının ve
öğretmenlerinin bildirimleri belirleyicidir.
c. Tütün ve Tütün Ürünleri Savaşımında Sağlık Çalışanlarının Yeri
Tütün ürünleri ile savaş çok sektörlü bir yaklaşım gerektirir. Bu çoklu yaklaşım içerisinde sağlık
çalışanına da özel görevler düşmektedir. Özellikle birinci basamak sağlık kurumlarında çalışan hekim,
hemşire, ebe, sağlık memuru, diş hekimi, eczacı ve diğer sağlık çalışanları bu konuda ilgili kurum ve
kuruluşlarla birlikte hareket etmelidirler. Sağlık çalışanları, tütün savaşımı kapsamındaki çalışmalarını
sürdürürken toplumda yaşayan bireyler için “olumlu örnek” olma sorumluluklarını unutmamalıdırlar.
Sağlık çalışanları verdikleri günlük hizmet içerisinde tütün savaşımını olağan bir görev olarak
algılamalıdırlar. Tütün ve tütün ürünleri ile savaşta “tütün tüketiminin engellenmesi”, “tütün tüketim
sıklığının azaltılması” ve “sigara dumanına maruz kalmanın engellenmesi” olarak üç temel yaklaşım
bulunmaktadır. Bu kapsamda sağlık çalışanlarının benimsemesi gereken genel yaklaşımlardan bazıları
aşağıda sıralanmıştır:
1. Çalıştığı kurumda “tütünsüz” bir yaklaşım benimsemek,
2. Bütün başvuranların tütün kullanma durumlarını sormak,
3. Kamuya açık yerlerde tütün tüketiminin engellenmesi için çaba göstermek,
4. Tütün bırakma yollarını araştırmak, güncel bilgileri izlemek,
5. Sağlık çalışanlarının ergenlere yönelik sağlık hizmet sunumları sırasında sigara ile ilgili iletiler
vermek:
T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetlerinde Okul Sağlığı Kitabı
T.C. Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı, Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü