tc sağlık bakanlığı sağlık hizmetlerinde

More documents

Recommendations

Info

T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetlerinde Okul Sağlığı Kitabı C. SAĞLIK EĞİTİMİ Birinci basamak sağlık kuruluşlarında görevli sağlık çalışanlarının temel görevlerinden birisi de “okullarda sağlık eğitimi” vermektir. Bu eğitime ilişkin konuların belirlenmesinde Milli Eğitim Bakanlığı’nın programları yol göstericidir. Sağlık Bakanlığı da birinci basamak sağlık kuruluşu çalışanından bazı özel gün ve haftalar ile ilgili eğitim yapmalarını istemektedir. Bazen okul yönetimleri ve sağlık kuruluşları da bölgenin özelliklerine, sağlık sorunlarına ve çocukların gereksinimlerine göre sağlık eğitimi programları düzenlemektedirler. Bu bölümde okullarda düzenlenen sağlık eğitimi programlarının çerçevesini belirtilmesinde yardımcı olacak bir çerçeve yer almaktadır. Bölgenin özelliğine ve çocukların sosyodemografik ve kültürel örüntülerine göre konu başlıkları ve içeriklerinde farklılıklar yapılması gerekebilir. Sağlık eğitiminin amaçları, öğrencilerde okul/toplum aracılığı ile yaşam boyu sağlık anlayışı geliştirmek ve böylece onların; • Geçerli sağlık bilgileri, sağlık bakım ve hizmetlerine ulaşmasını sağlamak, • Sağlığı geliştiren davranışları destekleyip, sağlık riski taşıyan tutumları önlemek, • Sağlık üzerine kültür, iletişim araçları, teknoloji ve diğer etmenlerin etkisini değerlendirebilme yetkinliği kazandırmak, • Sağlığı geliştirme amacıyla kişiler arası iletişim becerilerini kullanabilmelerini sağlamak, • Hedef belirleme ve karar verme yeteneklerini geliştirmek, • Kişisel, aile ve toplum sağlığı savunuculuğu yapmalarını sağlamak, • Okullarda sağlık eğitiminin bilgilendirme yanı sıra altı riskli davranışın önlenmesi üzerine odaklanmasını başarmak: Sigara, alkol, bağımlılık yapan madde kullanımı; yetersiz ve dengesiz beslenme; oturarak zaman geçirme; cinselliği güvenli yaşamama (cinsel yolla bulaşan hastalıklar ve istenmeyen gebelikler); yaralanmalarla sonuçlanan davranışlar; şiddet ve diğer toplum dışı davranışlar; doğrudan güneş ışınından korunmak. Sağlık eğitiminin katılımlı teknikler kullanılarak uygulanması, çocuk ve ergenlerin daha kalıcı bilgi ve beceri edinmelerini sağlayacaktır. Bu nedenle Ek 4’de örnek olarak üç oturum planı verilmiştir. C.1 SAĞLIK EĞİTİMİ KONU BAŞLIKLARI VE İÇERİK a. Yaşama Sağlıklı Başlama Bu konu başlığı içinde canlılarda ve insanlarda üreme, gebelik (gebeliğin planlanması ve gebeliğe hazır olma, gebeliğin oluşması, gebelikte sağlığın izlenmesinin önemi, gebelikte riskler, sık doğum aralığı, erken ve geç gebelikler ve akraba evlilikleri, doğuma kadar bebeğin gelişimini etkileyen çevresel ve genetik etmenler vb.), doğum (doğum öncesinde doğuma, emzirmeye ve bebek bakımına hazırlık için eğitim alınmasının gerekliliği, doğum vb.), doğum sonrasında bebeğin bakımı (bebek beslenmesi, emzirmenin önemi, bebeğe verilecek ek besinler vb.), gebeliği önleyici yöntemler, istenmeyen gebelikleri önlemek için gebelikten korunma yöntemleri, anne ve bebek ölümlerinin nedenleri ve nüfus artışının etkileri yer alabilir. T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetlerinde Okul Sağlığı Kitabı T.C. Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı, Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü 65
66 Sağlık Bakanlığı, Türkiye Üreme, Gebelik, Bebek Bakımı Konularında Verilmesi Önerilen Bilgiler Gebelik Süresi ve Dönemleri: İnsanda doğum öncesi yaşam “doğum öncesi dönem”, 40±2 hafta veya 9 ay 10 gün devam eden bir süreçtir. Doğum öncesi dönem 3 kısımdır. 1) Ovum evresi: Döllenmenin ardından ikinci haftanın sonuna kadar olan süredir. 2) Embriyo evresi: Üçüncü hafta ile sekizinci hafta sonuna kadar olan süredir. 3) Fetus evresi: Üçüncü aydan doğuma kadar olan süreçtir. Doğum öncesi dönem bir oluşum ve gelişim sürecidir. Bebek bu dönemdeki olumsuzluklardan diğer dönemlere göre daha fazla etkilenir. Kalıtsal etkilerin bu döneme etkisi belirgindir. Doğum öncesi dönemle ilgili bilgileri dört önemli kaynaktan edinilir: • Annenin bebeğinin hareketleriyle ilgili değerlendirmeleri, • Bebeğin hareketleri kalp atışları ve ölçümleri, • Fetal hareketlerin doğrudan gözlenmesi, Döllenme ve Bebeğin Büyümesi: İnsan yavrusu anne ve baba cinsel hücrelerinin (ovum ve sperm) birleşmesiyle oluşur. Bu birleşmeye döllenme denir. Döllenmiş yumurta yarısı anneden yarısı babadan gelen 46 kromozomla, anne ve babanın bir kısım genetik mirasını alır. Döllenmeyle başlayan dönem çocuğun erişkin bedeninin özelliklerini alıncaya kadar çok hızlı bir şekilde bir farklılaşma geçirir. Çocuğun kalıtsal özelliklerini taşıyan kromozomlar içindeki genlerdir. Anne, gelişimin on altıncı haftasına kadar bebeğin hareketlerini hissetmeye başlar. Anne karnındaki beşinci ayda tüm iç organlar erişkininkine benzer bir görünüm almıştır. Bir bebeğin doğumdaki boyu 48–52 cm iken ağırlığı 2,5–4 kg kadardır. Bebeğin doğumda ilk nefes almasıyla birlikte solunum sistemi de çalışmaya başlayacaktır. Bebek ilk nefesle “doğum ötesi yenidünya” ile karşılaşacaktır. Emme ve yakalama refleksleriyle bebekler beslenmeye çok çabuk alışacaktır. Bebeklerin gelişmesi ve hastalıklardan korunmasını sağlayan anne sütü bebek beslenmesinin vazgeçilmez tek kaynağıdır. Bebekler ilk 6 ay sadece anne sütüyle beslenmeli, emzirme iki yaşına kadar sürmelidir. İlk aylarda bebeklerin gaz sancıları olabilir. Yeterince beslenen bebekler her ay 600–1000 gram kadar kilo kazanır. Ancak bu kazanım sonraki aylarda giderek azalır. İlk 6 ayını tamamlamış bebek doğum ağırlığının iki katına çıkmıştır. Ek besinlere başlarken önce meyve suyu, yoğurtla başlanmalı daha sonra çorbalar eklenmelidir. Çocuk aile sofrasına dokuz aylık olduğunda oturabilir. Bebekler iki aylık olduğunda başını dik tutabilir ve 7-8 aylık olduğunda desteksiz oturabilir. Bir yaşından itibaren yürümeye başlayabilir ve ilk anlamlı kelimelerini bir yaşında söyleyebilir. İki yaşına geldiğinde grup içinde az da olsa oyun oynayabilir. Çocuklar iki yaşına kadar televizyondan uzak tutulmalıdır. Anne yeniden gebe kalmak istemiyorsa gebelikten korunma yöntemlerini kullanmalıdır. Gebelik erken yaşta olduğunda ne kadar riskli ise geç yaşta olduğunda da anneye ve bebeğe bazı riskler getirmektedir. Ülkemizde sık olan akraba evlilikleri de pek çok hastalığın nesiller boyu aktarımına neden olduğu için risklidir. Annenin gebeliği boyunca en az 6 defa kontrolden geçmesi anne ve bebek ölümlerinin azalmasını sağlayacaktır. b. Sağlıklı Bedensel Büyüme Büyüme Okul çağı çocuklarının, içinde yaşadığı önemli bir süreç olan “büyüme” hakkında bilgi edinme hakları bulunmaktadır. Bu bilgilendirmenin 6-8 yaşından itibaren başlaması, her yaş grubuna özel bilgilerin eklenmesi gerekmektedir. Bilgilendirme içeriğinde büyüme, gelişme, olgunlaşma kavramları ile aralarındaki ilişki, büyüme hızları ve bireysel farklılıkların olduğu yer almalıdır. Verilecek bilgiler içinde büyüme eğrileri ve büyüme hızının çocuktan çocuğa farklılık göstereceği yer almalıdır. Gelişmenin canlı, bireysel, özelleşme ve denge içeren bir süreç olduğu vurgulanmalıdır. Bedenin Tanınması Bedenin tanınması içeriğinde bedenin bölümleri ile işlevleri, duyu organları ile işlevleri, solunum, dolaşım, sindirim, boşaltım ve üreme sistemi organları ile işlevleri yer almalıdır. Bu bilgilendirme sırasında 6 yaşından itibaren organların özel isimleri olduğu biçiminde başlamalı ve ilerleyen yaşlarla birlikte daha ayrıntılı bilgi aktarımı yapılmalıdır. T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetlerinde Okul Sağlığı Kitabı T.C. Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı, Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü
Page 2 and 3:
T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI SAĞLIK Hİ
Page 4 and 5:
T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI SAĞLIK Hİ
Page 6 and 7:
Prof. Dr. M. Umut AKYOL Hacettepe
Page 8 and 9:
Uzm. Dr. Nazan YARDIM Refik Saydam
Page 10 and 11:
Dr. Derya BAYTOK Barış Sitesi Sa
Page 12 and 13:
Değerli Meslektaşlarım; ÖNSÖZ
Page 14 and 15:
Sevgili Meslektaşlarım, SUNUŞ D
Page 16 and 17:
TEŞEKKÜR Sağlık Hizmetlerinde O
Page 18 and 19:
İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ............
Page 20 and 21:
BÖLÜM: II - SAĞLIK SORUNLARINA Y
Page 22 and 23:
D. Kronik Böbrek Yetmezliği .....
Page 24 and 25:
T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık
Page 26 and 27:
Page 28 and 29:
Page 30 and 31:
Page 32 and 33:
Page 34 and 35:
Page 36 and 37:
Page 38 and 39: T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık
Page 138 and 139:
Page 140 and 141:
Page 142 and 143:
Page 144 and 145:
Page 146 and 147:
Page 148 and 149:
Page 150 and 151:
Page 152 and 153:
Page 154 and 155:
Page 156 and 157:
Page 158 and 159:
Page 160 and 161:
Page 162 and 163:
Page 164 and 165:
Page 166 and 167:
Page 168 and 169:
Page 170 and 171:
Page 172 and 173:
Page 174 and 175:
Page 176 and 177:
Page 178 and 179:
Page 180 and 181:
Page 182 and 183:
Page 184 and 185:
Page 186 and 187:
Page 188 and 189:
Page 190 and 191:
Page 192 and 193:
Page 194 and 195:
Page 196 and 197:
Page 198 and 199:
Page 200 and 201:
Page 202 and 203:
Page 204 and 205:
Page 206 and 207:
Page 208 and 209:
Page 210 and 211:
Page 212 and 213:
Page 214 and 215:
Page 216 and 217:
Page 218 and 219:
Page 220 and 221:
Page 222 and 223:
Page 224 and 225:
Page 226 and 227:
Page 228 and 229:
Page 230 and 231:
Page 232 and 233:
Page 234 and 235:
Page 236 and 237:
Page 238 and 239:
Page 240 and 241:
Page 242 and 243:
Page 244 and 245:
Page 246 and 247:
Page 248 and 249:
Page 250 and 251:
Page 252 and 253:
Page 254 and 255:
Page 256 and 257:
Page 258 and 259:
Page 260 and 261:
Page 262 and 263:
Page 264 and 265:
Page 266 and 267:
Page 268 and 269:
Page 270 and 271:
Page 272 and 273:
Page 274 and 275:
Page 276 and 277:
Page 278 and 279:
Page 280 and 281:
Page 282 and 283:
Page 284 and 285:
Page 286 and 287:
Height-for-age GIRLS 5 to 19 years
Page 288 and 289:
Year: Month Month L M S SD -3 SD -2
Page 290 and 291:
Page 292 and 293:
BMI-for-age GIRLS 5 to 19 years (z-
Page 294 and 295:
Year: Month Month L M S -3 SD -2 SD
Page 296 and 297:
Page 298 and 299:
Page 300 and 301:
Page 302 and 303:
Page 304 and 305:
Page 306 and 307:
Page 308 and 309:
show all

tc sağlık bakanlığı sağlık hizmetlerinde

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?