tc sağlık bakanlığı sağlık hizmetlerinde

140
Sağlık Bakanlığı, Türkiye
• Ortopedik sorunlar; özellikle alt eklemlerde ağrı, bacaklarda eğilme
• Deri sorunları; intertrigo, dermatit, pişik
Çocukların özellikle ergenlik döneminde kilo kontrolü için sigara kullanmaya başladıklarını
gösteren çalışmalar vardır. Bu nedenle kilo sorunu olan çocuğun sigara kullanmaya başlayıp başlamadığına
dikkat edilmelidir.
Tedavi
Şişmanlık tedavisinde çocuklara olumlu ve duyarlı yaklaşmak temeldir. Tedavinin başlıca öğelerini
eğitim, davranış değişiklikleri, egzersiz ve diyet oluşturmaktadır.
Eğitim: Öncelikle sağlıklı yaşam davranışları, özellikle sağlıklı beslenme anlatılmalıdır. Daha sonra
şişmanlığın ne olduğu, nasıl oluştuğu ve neden olduğu sağlık sorunları aileye ve çocuğa anlatılmalıdır. Aile
ve çocuk bu konuda yüreklendirilmeli, şişmanlık konusundaki yanlış inanışlar düzeltilmelidir.
Davranış değişiklikleri: Çocuğun ve ailenin yanlış beslenme davranışları söz konusu ise bunların
düzeltilmesine yönelik önerilerde bulunulmalıdır. Davranış değişikliklerini izlemek için yediklerini ve
yaptığı etkinlikleri not aldığı bir günlük tutması desteklenebilir. Çocuğun yaptığı olumlu davranışları
(örneğin, fizik egzersiz) ailenin ödüllendirmesi desteklenebilir, ancak aile ödülün yiyecek, özellikle de
yüksek enerjili bir yiyecek olmaması konusunda uyarılmalıdır.
Egzersiz: Çocuğun günlük fiziksel etkinliklerine ek olarak ortalama 30–45 dakika süre ile
denetim altında fiziksel etkinliklere katılımı desteklenmelidir. Şişman çocukların diğer çocuklar tarafından
dışlanmaması için özel gruplar oluşturulabilir.
Diyet: Diyetin temelini çocuğun yaşına, cinsiyetine göre sağlıklı beslenme alışkanlığı geliştirecek
besinler oluşturmalıdır. Diyetteki olumsuz beslenme alışkanlıklarını düzeltme yoluna gidilmeli, diyet
olabildiğince çeşitli besinlerden oluşmalı ve çocuğun isteklerini de dikkate alarak düzenlenmelidir. Günlük
altı öğün beslenmeye dikkat edilmelidir.
Okula Yönelik Öneriler
• Okulda çocukların fiziksel etkinliklerini arttıracak çevresel düzenlemeler yapılmalıdır.
• Öğrenim programında yer alan beden eğitimi dersleri etkili olarak uygulanmalıdır.
• Okul beslenme programları sağlıklı beslenmeyi desteklemelidir.
• Okul içerisindeki yiyecek satış noktalarında besin değeri düşük ancak enerji değeri yüksek olan
besinlerin satışı sınırlandırılmalıdır.
• Okul kantin ve toplu yemek yerlerinde sunulan yiyeceklerin besin değerlerinin yazılması
sağlanmalıdır.
• Büyümenin izlenmesi sırasında çocukların vücut kitle indeksleri hesaplanarak, şişmanlık erken
tanısı konmalıdır.
• Şişmanlıktan korunma için neler yapılması gerektiğine ilişkin sağlık eğitimi programları
oluşturulmalıdır.
Sevk Kriterleri
• Yaşa göre VKİ % 95 ve üzerinde olan çocuklar,
• Yaşa göre VKİ % 85–95 arasında olan çocuklarda aile öyküsünde risk etmenleri (Diabetes
mellitus, erken yaşta kalp hastalığı, metabolik sendrom, hiperlipidemi, Cushing hastalığı/
sendromu vb.) veya şişmanlığa bağlı komplikasyon (psikolojik sorunlar, hipertansiyon,
metabolik sendrom, ortopedik sorunlar, akantosis nigrikans vb.) varsa mutlaka ikinci basamak
bir sağlık kuruluşuna sevk edilmelidir.
İzleme
Şişman çocukların izlemi VKİ izlemi ile yapılmalıdır.
Korunma
• Etkin bir yaşam biçimi, taze sebze ve meyve tüketimi, fazla şeker yüklü olan besin değeri düşük
yemek ve içeceklerden sakınılması özendirilmelidir.
•
Diyet önerileri kabul edilebilir bir büyüme hızına göre yapılmalıdır.
T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetlerinde Okul Sağlığı Kitabı
T.C. Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı, Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü