tc sağlık bakanlığı sağlık hizmetlerinde

176
Sağlık Bakanlığı, Türkiye
D. JİNEKOLOJİK SORUNLAR
D.1 HİMEN ANOMALİLERİ
En önemli anomali imperfore himen olup 1/1000 sıklıkta görülür. Ailesel yatkınlık bildirilmiştir.
Yenidoğan muayenesinde belirlenmediği durumlarda tipik başvuru pelvik ağrı şeklindedir. Ağrının siklik
tanımlanması, menarşın olmaması, muayenede introitus vajinada dışarıya doğru bombeleşen mavimsi renkli
membranın gözlenmesi tanı koydurur. Menstrüasyon kanının açık olmayan himen zarı gerisinde birikmesi
sonucu tüm vajeni hatta ileri olgularda uterus boşluğu ve tüplerin de menstrüasyon kanıyla dolarak kitle ile
başvuru da görülmektedir. Tedavisi himenin eksizyonudur.
D.2 HEMATOMLAR
Sıklıkla travmaya ikincil gelişirler. Ancak cinsel taciz açısından ergen mutlaka incelenmelidir.
Gözlemde büyüme göstermeyen hematomlarda soğuk uygulama, ilerleyen olgularda ise cerrahi girişim
gereklidir.
D.3 FOLLİKÜLİTİS
Kendiliğinden gelişebileceği gibi tüy dökücü krem veya traşlama sonrası görülmektedir. Olgular
irritasyon, duyarlılık ve kaşıntı ile başvuracağı gibi belirtisiz de olabilir. Fizik muayenede kıl dibinden
gelişen bir veya daha fazla püstül izlenmesi tanı koydurur. En sık etken Stafilokokkus Aureus’dur. Tedavi
edilmeyen yaygın olgularda bulantı, baş ağrısı, boğaz ağrısı ve ateş gibi sistemik belirtiler de izlenebilir.
Tedavisinde Povidon iodin içeren oturma banyoları (günde 1-2 kez), ağızdan antibiotikler (Eritromisin,
Sefalosporin ya da Tetrasiklin 10-14 gün süreyle) ve antienflamatuar ajanlar önerilir.
D.4 AMENORE
Menstruasyon kanamasının olmamasıdır. Birincil ve ikincil amenore şeklinde olabilir.
Birincil Amenore: Pubertal gelişimi başlamamış olanlarda 14 yaşa kadar, pubertal gelişimi başlamış
olanlarda 16 yaşa kadar menstrüasyon olmamasıdır.
İkincil Amenore: 6 ay üst üste adet görmeme, menarştan 18 ay sonra, düzenli adetten 6 ay sonra ve
oligomenore durumunda ardışık 3 adet döneminde menstrüasyon olmamasıdır.
Nedenler
1.Geçikmiş puberte ile birlikte amenore: Gecikmiş puberte, pubertenin başlama yaşının ortalama
değerlerden 2 standard sapma geri olmasıdır. Gecikmiş pubertede 13,5 yaşında göğüs gelişimi başlamamış,
14 yaşında pubik tüylenme yoktur, 16 yaşında menstrüasyon yoktur ve telarş ile menarş arasında 5 yıldan
daha fazla zaman geçmiştir.
2. Normal puberte ile birlikte amenore: Hiperandrojenizm, hipotalamik-hipofizer-overyel aksın
immatüretisi, gebelik ve emzirme, yeme bozuklukları (Anoreksia Nevroza, Bulimia Nevroza, Obezite),
ağır fiziksel egzersiz nedenler arasındadır.
3. Genital yol anomalileri ile olan amenoreler:
• Amenore, embriyonik müllerien sistemden orjin alan yapıların anormal gelişimi
• Embriyonik erkek gonadları Müllerien baskılama ürünleri salgılarlar.
•
Müllerien sistem yapıları, vajenin 2/3 üst kısmı, uterus, fallop tüplerinden oluşmaktadır.
Tanı ve Okula Yönelik Öneriler
Okul sağlık biriminde birincil ve ikincil amenore tanısı kriterlerine uyan öğrencilerin, adolesan,
çocuk endokrin ya da kadın hastalıkları ve doğum bölümlerine ileri sevki uygundur.
Öğrenciler amenore konusunda bilgilendirilmeli, sorun olduğunu düşünen gençlerin okul sağlık
birimine başvurması belirtilmelidir. Bu konuda endişesi olan ancak sorunu olmayan gençlere psikolojik
danışmanlık verilmelidir.
1.
2.
3.
4.
5.
Kaynaklar
Blythe M. Common menstrüel problems, amenorrhea and oligomenorrhea. In: Adolescent Health Update. Elk Grove Village,
Illınois: American Academy of Pediatrics, 1991.
Neistein LS. Adolescent Health Care, Scrotal Disorders, chp 28, Williams & Wilkons, Baltimore, 1996.
Polaneczky MM, Slap GB. Menstruel disorders in the adolescent: amonerrhea. Pediatr Rev 1992; 13:43.
Speroff L, Glass RH, Kase NG. Amonerrhea.In: Clinical gynecologic endocrinology and infertility. 4th edit, Baltimore,
Williams & Wilkins, 1989.
Strasburger VC. Adolescent Medicine, Adolescent sexuality and health related problems, chp 5, Lippincott- Raven,
Philadelphia, 1998.
T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetlerinde Okul Sağlığı Kitabı
T.C. Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı, Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü