tc sağlık bakanlığı sağlık hizmetlerinde

214
Sağlık Bakanlığı, Türkiye
İnsulin şemaları 2 ana grupta toplanabilir:
1. Standart insulin uygulanması (Tek doz ya da iki doz): Tekli uygulama fizyolojik olmayıp
yalnızca pankreas rezervinin canlandığı kısmi iyileşme dönemlerinde kullanılır.
2. Yoğun insulin uygulanması (Çoklu enjeksiyon): Yoğun insulin uygulanması insulin enjektörleri,
kalemleri ya da insulin pompaları ile yapılabilmektedir. Fizyolojik insulin salınımına en yakın
yöntemdir. Yeni tanı alan olgularda ilk 2 ay pankreas rezervini canlandırmak için, ikili insülin
uygulanmasında direnç geliştiğinde, ergenlik döneminde ve diyabetik komplikasyonların
erken dönemlerinde yoğun insulin uygulaması seçilmelidir. Doz değişimi gereken olguların
izlendikleri bölüme sevk edilmesi gerekir.
Diyabet İzleme Ölçütleri
• Açlık kan şekerinin 80-120 mg/dl olması,
• Tokluk kan şekerinin 160-180 mg/dl olması,
• Yatarken kan şekerinin 100 mg/dl olması,
• Gece 03-04 kan şekerinin 80 mg/dl olması,
• Glukozuri ve ketonuri olmaması,
• Hemoglobin A C (glikolize hemoglobin) düzeyinin %8’in altında (ideali < %7) olması (Kronik
1
metabolik denetimi yansıtan en duyarlı ölçüt kan şekerindeki uzun süreli yüksekliği belirleyen
glukolize hemoglobin ve normal değeri % 4-6’ dır),
yukarıda sayılanların dışındaki olgular izlendikleri merkeze sevk edilmelidir.
Komplikasyonlar
Diyabetin Erken Dönem Komplikasyonları
• Hipoglisemik ataklar:
Açlık duygusu, huzursuzluk, ellerde titreme, terleme, konsantrasyon
bozukluğu ve baygınlık hissi oluşur, aniden bayılma ve konvulsiyon ortaya çıkabilir. Gece
hipoglisemilerinde kabuslar, korkulu rüyalar tanımlanır.
Hipoglisemi diabetin izlemi sırasında insulin dozundaki fazlalığa bağlı olabileceği gibi, diyet
alımındaki yetersizlik ya da egzersiz sonrasında da gelişebilir. Beden eğitimi dersleri, tenefüs sonrasında
ya da sırasında görülebilir. Hipogliseminin engellenebilmesi için yarışmalı ağır egzersizlerden kaçınılmalı,
egzersizler sırasında eller ve ayaklar travmalardan sakınılmalıdır. Beden eğitimi dersleri sırasında ya ek
karbonhidrat verilmeli ya da o günlerde o saatleri etkileyen insulin dozu azaltılmalıdır.
Hipoglisemi tedavisinde;
- Hasta ağızdan alabiliyorsa glukoz tabletleri (15 g ya da 3 kesme şeker) verilerek 15 dakika sonra
yeniden kan şekeri denetimi yapılmalıdır.
- Bilincin kapalı olduğu durumlarda glukagon enjeksiyonu (12 yaş altında 0,5mg; 12 yaş üstünde
1mg veya 0,1-0,2 mg/10kg kas içi veya deri altına) uygulanmalıdır.
- Gerekirse %10’luk glukoz solusyonu 5-10mg/kg intravenöz yolla verilebilir.
• Diyabetik ketoasidoz:
Bulantı, kusma, karın ağrısı, derin solunum, nefeste aseton kokusu,
bilinç değişiklikleri, ajitasyon, dehidratasyon ve koma gelişir.
Enfeksiyon, sınav stresi gibi tetikleyici etmenler diabetik ketoasidoz riskini artırabilir. Bu nedenle
sınav dönemlerinde, enfeksiyon olduğu durumlarda kan şekeri ölçümlerinin ve idrarda keton izleminin
daha yakın izlemi gereklidir. Çocuk ve aile bu konuda uyarılmalıdır. İdrarda keton çıkımı görüldüğünde
egzersizden kaçınılmalı, hidrasyona dikkat edilmeli ve hastanın olabilen en kısa sürede izlendiği pediatrik
endokrinoloji bölümü ile bağlantıya geçmesi sağlanmalıdır. Ağır gastroenterit dönemlerinde açlığa bağlı da
idrarda keton çıkımı olabileceğinden idrarda glukoz ve keton denetimi birlikte yapılmalı kan şekeri yakın
izlenmelidir. Diyabetik ketoasidozun ayırıcı tanısında akut karın, akut gastroenterit, salisilat entoksikasyonu,
akut ensafalit, üremik koma akla getirilmelidir.
Diabetik ketoasidoz görüldüğünde mutlaka hastanın damar yolu açılmalı 10-20 cc/kg dozundan %
0.9 serum fizyolojik takılarak sevk edilmelidir.
T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetlerinde Okul Sağlığı Kitabı
T.C. Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı, Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü