tc sağlık bakanlığı sağlık hizmetlerinde

Sağlık Bakanlığı, Türkiye
de bakılabilir. Hirschberg testi yapılırken, uyumlu bir çocukta ışık kaynağı gözden uzaklaştırılmadan hekim
parmakları ile veya kapama araçları ile kısa süre içinde her iki gözü de sırayla kapatır ve 1-2 saniye içinde
tekrar açar. Devamlı ışığa bakan bir çocukta, bu muayenede herhangi bir göz hareketinin olmaması, göz
kayması olmadığını gösterir. Göz hareketi varlığı mutlaka göz kaymasına işaret etmez. Çocuk gözlerini
hareket ettirdiği için yanlış olarak göz kayması izlenimi edilebilir. Böyle durumlarda ayrıntılı bir göz
muayenesi önerilir.
Hirschberg ve kapama testi ile kayma saptanan, aileleri veya öğretmenleri tarafından devamlı veya
zaman zaman kayma olduğu fark edilen, Hirschberg muayenesinde koopere olmayan, göz hareketlerinde
kısıtlanma saptanan veya baş pozisyonu gelişmiş çocuklar göz hekimine sevk edilmelidir.
5. Kırmızı Yansıma Testi (Brückner testi) : Görme aksındaki opasitelerin (kornea patolojileri,
katarakt), gözün arka kısmındaki patolojilerin (dekolman, retinal skar, tümör), göz kayması ve bozukluklarının
fark edilebileceği bir tarama yöntemidir. Tek göz için ve her iki gözü aynı anda görüntülemek üzere
(Brückner testi) yapılabilir.
Brückner testi ışığı güçlü bir oftalmoskopla, ışıklandırılması az bir odada yapılmalıdır. Yaklaşık
50 cm uzaklıktan oftalmoskop deliğinden çocuğun gözlerine bakılır. Oftalmoskoptaki dioptri kadranı,
çocuğun pupillerindeki yansıma netleşene kadar çevrilir. Burada görülen yansıma oftalmoskoptaki ışığın
retinaya çarpıp geri dönmesi ile oluşur. Yani ışığın retinaya varıp yansıdığı tüm optik ortamlar bu muayene
ile izlenebilir. Normal gözlerde retinaya ulaşan ve yansıyan ışığın sarımsı kırmızı, parlak ve simetrik
olması beklenir. Normal yansımanın yerine siyah noktaların olması, yansıma alınmaması, bulanık bir
kırmızı yansıma alınması, beyaz bir yansıma alınması ve her iki gözdeki yansımaların simetrik olmaması
durumunda çocuk göz hekimine sevk edilmelidir.
6. Fundus Muayenesi: Birinci basamağın yürüttüğü göz tarama programlarında, genellikle fundus
muayenesi yer almaz. Ancak okul sağlığı çalışmalarındaki periyodik göz kontrolleri sırasında sistemik
hastalıkların veya genetik geçişli hastalıkların değerlendirilebilmesi için fundus muayenesi yapılabilir.
Böyle durumlarda birinci basamak hekiminin fundus muayenesinde tanı koyması beklenmez. Sadece normal
ve patolojik fundus ayrımı yapması beklenir. Ancak fundus muayenesi için birinci basamak hekiminin
midratik bir damla kullanması önerilmez.
B.2 GÖZ İLE İLGİLİ SORUNLARA GENEL YAKLAŞIM
Birinci basamak ve okul hekimliğinde göz enfeksiyonu düşünülen vakalarda kapak hijyeni ve sıcak
pansuman önerisi öncelikli tedavi önerisi olmalıdır. Antibiyotik gerektiği düşünülen durumlarda ülkemizde
uzun zamandır kullanılan antibiyotiklerin öncelikle kullanılması; hafif ve orta ağırlıktaki enfeksiyonlarda
güçlü antibiyotiklerin tercih edilmemesi, antibiyotik direnci oluşmaması açısından yararlı olacaktır.
— Hafif pürülan akıntısı olan, kırmızı göz tablosu oluşturan, görme bozukluğu ve ağrı oluşturmamış
durumlarda birinci basamakta sadece antibiyotikli göz damla ve pomatlarının kullanılması önerilmektedir.
Antibiyotikli göz damlaları ile 3 gün içinde düzelme olmayan, artmış pürülan akıntı, göz kapaklarında
şişlik, kapak ve göz hareketlerinde ağrı ile görme keskinliğinin azaldığı durumlarda, hasta mutlaka göz
hekimine yönlendirilmelidir.
— Üst solunum yolu enfeksiyonları ile birlikte görülen, hafif çapaklanmalar ve kızarıklık dışında
problem oluşturmayan tablolarda ise göze sıcak su pansumanı uygulanması genellikle yeterli olmaktadır.
Sıcak su pansumanı, temiz gazlı bez veya pamuğun, banyo sıcaklığındaki su ile ıslatılarak göz kapalı iken
göz kapaklarının üzerine hafif bastırılarak uygulanmasıdır.
— Göze kum veya başka bir yabancı cisim kaçtığında göz ovulmadan sadece serum fizyolojik veya
temiz su ile yıkanmalıdır.
— Kimyasal madde veya kireç yanıklarında da sevk edilmeden önce göz kapakları iyice açılarak,
mümkünse kapaklar çevrilerek 15-30 dakika serum fizyolojik ile irrigasyon önerilir. Serum fizyolojik
yok ise temiz suyun (örneğin kaynatılıp soğutulmuş) avuca alınarak 15-30 dakika göze uygulanması da,
oluşabilecek hasarın azaltılmasına katkı sağlar.
— Delici göz yaralanması olduğunda veya şüphelenildiğinde sterilite çok önemli olduğu için göze
hiçbir şey uygulamadan (göz damla ve pomatları dahil), göz üzerine baskı yapmayacak şekilde steril bir
ped ile kapama yapılıp, hemen ileri bir merkeze sevk edilmelidir. Sevk süresi uzun olacak ise parenteral
antibiyotik uygulanması da önerilir.
24
T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetlerinde Okul Sağlığı Kitabı
T.C. Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı, Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü