tc sağlık bakanlığı sağlık hizmetlerinde

60
Sağlık Bakanlığı, Türkiye
B. FİZİKSEL ETKİNLİK
Fiziksel etkinlik, aşağıda tanımlandığı gibi, bedensel hareketin tüm biçimlerini içeren genel bir
tanımdır. Ancak sağlık açısından yararlı olan fiziksel etkinliği tanımlarken üç konu üzerinde durmak
gerekmektedir:
• Fiziksel etkinliğin süresi; etkinliğe katılım sürecini tanımlar.
• Fiziksel etkinliğin şiddeti; enerji harcama oranını tanımlar.
• Fiziksel etkinliğin sıklığı; belirli bir zaman içinde (örneğin 1 hafta içinde) fiziksel etkinliğe her
bir katılımın sayısını tanımlar.
Fiziksel Etkinlik Tipleri
• Aerobik Etkinlikler: Daha fazla oksijen tüketilmesini sağlayan, hafiften şiddetliye kadar
değişebilen, böylece kalp-damar dayanıklılığını artırarak sağlığa yararlı katkılar sağlayan
egzersiz türleridir. (örnek; ip atlama, bisiklete binme, yüzme, futbol, basketbol veya voleybol
oynama gibi).
• Anaerobik Etkinlikler: Kısa süreli, enerji kaynağı olarak oksijenin kullanımının kısıtlı olduğu
şiddetli fiziksel etkinliklerdir. Etkinliğin bitimi ardından enerji kaynakları yenilenir. Anaerobik
etkinlikler belirli bir süre içinde en yüksek verim gücünün gösterildiği hareketleri içerirler
(örnek; koşu, yüzme veya bisiklete binme sırasında ani hızlanmalar gibi).
• Yaşam Biçimi: Hafif-orta şiddetli fiziksel etkinliğin yaşamın içinde yer aldığı durumları
tanımlamaktadır (örnek; okula yürüyerek gidip gelmek, merdiven çıkmak, aile ile birlikte
düzenli yürüyüşlere katılmak).
• Oyunlar: Oyun oynamak da önemli ölçüde enerji harcanmasına neden olur, bu nedenle
fiziksel etkinlik olarak tanımlanabilir. Oyunlar, esnek kuralları olan ve eğlenmek için yapılan
etkinliklerdir.
• Sporlar: Yarışma, başarı sayısı elde etme, kurallara uyma gibi değişkenleri olan fiziksel
etkinliklerdir. Bireysel (jimnastik gibi) veya takım sporları (basketbol, futbol gibi) sınıflamaları
vardır.
B.1 FİZİKSEL ETKİNLİĞİN ÖNEMİ
Çalışmalar göstermiştir ki, çocukluk çağında başlayacak düzenli fiziksel etkinlik alışkanlığı sağlığın
korunması için anlamlı katkılar sağlamaktadır. Bunların içinde en önemlileri aşağıda sıralanmıştır.
• Yetişkinlik döneminde gelişebilecek kronik hastalık riskini azaltmaktadır. Bunların başlıcaları;
yüksek tansiyon, tip 2 diyabet, yüksek kan yağları, kalp-damar hastalıkları ve şişmanlıktır.
• Kalın barsak kanseri riskini azaltmaktadır.
• Kemik mineral yoğunluğunu artırmaktadır.
• Kaygı ve kuşkuları azaltmakta, güven ve neşe vermektedir.
• Günlük etkinlikler sırasında daha enerjik olmayı sağlamakta, yorgunluğu azaltmaktadır.
• Kilo kontrolüne yardımcı olmaktadır.
Çocuk ve Fiziksel Etkinlikler Bağlamında Bazı Temel Kavramlar Aşağıda Sıralanmıştır;
• Çocuklar kalıtsal olarak etkindirler.
• Yetişkine oranla daha kısa süren yoğunlaşma gösterirler.
• Çeşitlilik gösteren fiziksel etkinlik deneyimi çocuklar için önemli bir gereksinimdir
• Fiziksel etkinlik yalnızca bir oyun-spor değil aynı zamanda bir öğrenme yoludur.
• Düzenli fiziksel etkinliklere katılım çocuk yaşta öğrenilir. Katılım şansı olmayanlar ise
hareketsizliği öğrenir.
•
Aile bireyleri hareketli olan çocukların spora katılım eğilimleri daha yüksektir.
T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetlerinde Okul Sağlığı Kitabı
T.C. Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı, Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü