tc sağlık bakanlığı sağlık hizmetlerinde

154
Sağlık Bakanlığı, Türkiye
ZONA (HERPES ZOSTER)
Tanım
Zona, suçiçeği geçirildikten sonra duysal ganglionlarda latent kalan virusun yeniden etkinleşmesi
sonucu ortaya çıkar. Tek taraflı radiküler ağrı ile giden yerel bir hastalıktır. Spinal veya kranial duysal
ganglionların innerve ettiği dermatomla sınırlıdır. Bu hastalığın daha önceden suçiçeği geçirilmiş olması ile
ilgisi vardır. Yaş önemli bir etmendir. Genellikle ileri yaşlarda görülse de çocuklarda da görülebilir. İkinci
atak sıklığı %4-5 kadardır. İmmün sistemi baskılanmış çocuklarda herpes zoster sıklığı daha fazladır ve
tablo daha şiddetli gider, yinelemeler de daha sık görülür.
Klinik
İlk bulgu tutulan dermatomda ağrı ve uyuşmadır. Ağrı sıklıkla erupsiyondan birkaç gün önce
başlar. Yanma, batma, karıncalanma uyuşma gibi yüzeyel olabileceği gibi şiddetli ve derin ağrı biçiminde
de olabilir.
Döküntü hemen her zaman tek taraflıdır. Orta hattı geçmez ve genellikle tek bir duysal ganglion
tarafından innerve edilen deri bölgesine sınırlıdır. Trigeminal sinirin özellikle oftalmik dalı tarafından
innerve edilen bölge ve T3-L2 arası en sık tutulan alanlardır. Ön kola ve diz altında bacağa yerleşen
lezyonlar ender görülür.
Zonanın ve suçiçeğinin tek lezyonları birbirinden ayırt edilemez. Ancak zona lezyonları eritematöz
zeminde grup halinde veziküllerden oluşur ve daha yavaş gelişirler. Suçiçeği vezikülleri ise tek tek ve
rastgele dağılmışlardır. Herpes Zoster lezyonları eritematöz makül ve papüller şeklinde başlar. 12-24
saatte veziküller ortaya çıkar ve 3. günde püstülleşirler. Grup içindeki veziküller aynı yaşta, farklı gruptaki
veziküller farklı yaştadır. Bu püstüller 7-10 günde kurutlanırlar. Kurutlar 2-3 hafta sürer. Normal kişilerde
1-4 gün, bazen 1 hafta süre ile yeni lezyonlar çıkmaya devam edebilir.
Zonalı olguların %10-15’inde trigeminal sinirin oftalmik dalı tutulur. Oftalmik zoster döküntüsü
gözden vertekse kadardır, fakat alında orta hattı geçmez. Nazosilier dal tutulumunda burun ucu ve burnun
yan kısmı tutulur. Trigeminal sinirin 3. ve 4. bölümünü ve diğer kranial sinirleri tutan herpes zosterde ağız
içi, kulaklar, farinks ve larinskte lezyonlar oluşur. 5. ve 6. sinirlerin tutulması ile ortaya çıkan Rumsay Hunt
Sendromunda fasiyal paralizi ile birlikte dış kulak yolu ve timpan zarının tutulumu vardır. Beraberinde
tinnitus, vertigo ve sağırlık da gelişebilir.
Tedavi
• Tedavide topikal antiviral ajanların yararı yoktur.
• İkincil enfeksiyonları önlemek için sulantılı lezyonlar için antiseptik pansumanlar verilebilir
(rivanol solüsyon %01, sol. asit borik solüsyon %2).
• Sulantının az olduğu lezyonlar için rivanollü karışım veya antibiyotikli kremler kullanılabilir.
• Belirtilerin giderilmesi için analjezikler ve destekleyici tedavi uygulanır. Postherpetik nevraljinin
giderilmesinde topikal steroid olmayan antiinflamatuarlar, topikal kapsaisin, topikal lidokain
gibi ajanlar önerilmekle birlikte yanıt genellikle iyi değildir.
Sevk Kriterleri
• İmmün yetmezliği olan çocuklar
B.3 HUMAN PAPİLLOMA VİRUS ENFEKSİYONLARI
Verruca vulgaris: Deride herhangi bir yerde yerleşen papül veya nodül şeklinde lezyonlardır.
Genellikle 1-10 mm çapında, deri renginde, sert papüller şeklinde görülürler. Yüzeyleri hiperkeratotik,
karnabahar gibi görünür. El ve ayaktaki lezyonlar deri çizgilerini yok ederler. Yüzeydeki siyah-kırmızı
noktacıklar tanısal olup tromboze kapiller ilmikleri temsil ederler. Predileksiyon bölgeleri parmaklar, tırnak
kenarları, eller, dizler gibi travma bölgeleridir.
Verruca plana: 2-4 mm. çapında deriden hafifçe kabarık (1-2mm yükseklikte), deri renginde
veya hafifçe sütlü kahverenginde üzeri düz papüllerdir. Yuvarlak, oval, poligonal, lineer (kaşıntıya bağlı
inokülasyon yoluyla) olabilirler. Yüzeyinde minimal kepeklenmesi vardır. Sıklıkla birbirine yakın uzaklıkta
çok sayıda olup, tek tek yerleşirler. Yüzde, el üzeri ve bacakların alt kısmında yerleşir.
Verrruca filiformis: Boyun, çene, burun ve göz kenarında yerleşen, papillomatöz lezyonlarla
belirgindir.
T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetlerinde Okul Sağlığı Kitabı
T.C. Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı, Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü