edebiyat-kitabi

4. Ünite
Masalların söyleyeni belli değildir. Masallar, halkın ortak edebî ürünleri arasında yer alır. Halk arasında
dilden dile söylenerek gelecek kuşaklara aktarılan masallar, sonradan yazıya geçirilmiştir.
Masal Planı
Döşeme
Serim
Düğüm
Çözüm
Dilek
Masal Planı
Masallar; döşeme, serim, düğüm, çözüm ve dilek bölümlerinden
oluşur:
Döşeme: Dinleyicinin ilgisini çekme amacı taşıyan tekerleme
bölümüdür. Tasa Kuşu masalında olduğu gibi “Evvel zaman içinde,
kalbur saman içinde...“ gibi kalıplaşmış sözlerle başlar.
Serim: Tasa Kuşu masalında olduğu gibi kişiler tanıtılır. “Bir
memleketin birinde...” gibi ifadelerle olaya giriş yapılır.
Düğüm: Olaylar gelişir, çatışma ortaya konur. İyiler ve kötüler
bu bölümde belirginleşir. Olayın ayrıntılarına girilir. Merak duygusu
yoğunluk kazanır. Olaylar hızlanarak çözüm noktasına yönelir.
Tasa Kuşu masalında tasa kuşunun Sülün kızı kanatlarının arasına
almasıyla gelişen olaylar düğüm bölümünü oluşturur.
Çözüm: Düğüm bölümünde belirginleşen çatışma bu bölümde
iyilerin kazanması ve kötülerin cezalandırılmasıyla çözülür. Tasa
Kuşu masalında Oh dedenin, Sülün kızın dileğini yerine getirmesi
çözüm bölümünü oluşturur.
Dilek: Masal “Onlar ermiş muradına, biz çıkalım kerevetine”,
“Darısı yurdumuzun güzelleri başına” gibi iyi dilek bildiren kalıplaşmış
sözlerle son bulur.
Metni Anlama ve Çözümleme
1. Tasa Kuşu adlı metindeki tekerlemenin masala katkısını belirtiniz.
2. Masalın temasını ve konusunu belirtiniz.
3. Masaldaki olağanüstülükleri belirtiniz.
4. Masal kahramanlarının kişilik özelliklerini belirleyiniz.
5. Tasa Kuşu adlı metinde öne çıkan yapı unsurunun kurgudaki işlevini değerlendiriniz.
6. Tasa Kuşu adlı metindeki açık ve örtük iletileri belirleyiniz.
Açık ileti
Örtük ileti
126