edebiyat-kitabi

Giriş
Tanık Gösterme: Düşünceyi desteklemek amacıyla konuyla ilgili söz sahibi, güvenilir bir kişinin
sözünden yararlanmaktır.
Örnek
Aradan yıllar geçtikten sonra bugün ortaya atılan, savunulan nice görüş, tarih bilmezlikten, tarihi
unutmaktan kaynaklanır. Bilge Kağan çok haklıdır: “ Ey Türk sen tok iken açlığı bilmezsin.”
İnci Enginün, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları
Karşılaştırma: Aralarında benzerlik ya da karşıtlık bulunan varlık veya kavramların bu özelliklerinin
ortaya konmasıdır. Anlatılanlar, kavramlar arasındaki benzeşen ve farklılaşan özellikler yardımıyla
daha anlaşılır hâle gelir.
Örnek
Yabancı sözcük oranının %1 olarak saptandığı Orhun Yazıtlarında (...) yazınsal bir dil vardır. Soyut kavramların
da yer aldığı bu yazıtlar, Türkçe yazı dilinin çok uzun bir geçmişi olduğuna tanıklık eder. Uygurcada
ise yabancı sözcük oranının arttığı görülür. Bu olguda, Uygurcaya çevrilen dinsel metinlerin etkisi vardır.
Muhittin Bilgin, Anlamdan Anlatıma Türkçemiz
Sayısal Verilerden Yararlanma: Düşünceyi güçlü kılmak için sayısal verilerin kullanılmasıdır. Okuyucu,
sayısal verilerin etkisiyle düşünceyi daha inandırıcı bulur.
Örnek
Başka dillerden Türkçeye kelime geçtiği gibi Türkçeden de başka dillere kelimeler geçmiştir. Bugün, Çincede
300, Farsçada yaklaşık 3.000, Urducada 227, Arapçada yaklaşık 2.000, Rusçada yaklaşık 2.500 olmak
üzere çok sayıda TÜRKÇE kelime başka dillerde kullanılmaktadır.
Prof. Dr. Ahmet Mermer, Türkçenin Dünya Dilleri Arasındaki Yeri
Somutlama: Soyut kavramların somut bir varlıkmış gibi anlatılmasıdır. Somutlama; istiare, kişileştirme,
benzetme gibi sanatlar yardımıyla sağlanır. Benzetilen varlığın kimi özellikleri yardımıyla soyut
kavram, zihinde canlanır ve anlam kazanır.
Örnek
Dilin inceliklerini özümsemiş birinin ağzından anlatılan bir resim, bir heykel, bir mimari eser layık olduğu
yeri bulur. Sanat söyleşilerinin ana ögesi dil olduğuna göre, edebiyatın yetkinleştirdiği dil de bütün
sanat eserlerinin anahtarı olarak düşünülebilir.
Yrd. Doç. Dr. Gültekin Akengin, Sanat Dalları Arasında Etkileşim ve Dil
Benzetme: Aralarında çeşitli ilgiler bulunan varlık veya kavramlardan benzerlik bakımından nitelikçe
zayıf olanın güçlü olana benzetilerek anlatılmasıdır.
Örnek
Bir toplumun sözlü ve yazılı bütün kültür değerleri dile aktarıldığı için, dil sosyal yapının ve kültürün
sadık bir aynası durumundadır. Bir şair duygu ve düşüncelerini kendi toplumunun fertlerine ancak dili ile
ulaştırabilir. Bir yazar, bir bilim adamı, bir düşünür, görüşlerini kendi dışına ve ilgili çevrelere dil yolu ile
aktarabilir.
Zeynep Korkmaz vd., Türk Dili ve Kompozisyon
33