edebiyat-kitabi

Biyografi / Otobiyografi
Hazırlık
Çok eski dönemlerde dahi biyografiye benzer türde eserler verilmesi hakkında neler söylenebilir?
Tartışınız.
ENVERÎ
3. Metin
İstanbullı’dur. Evsâfın işitdügümüz şu’arâdandur. Bârgâh-ı mu’allânun kunbaracı
bölügünden imiş. Hadd-ı zâtında ag u kara okumamış ‘âmîdür amma
âteş-bâzlık san’atinde hemân bir çakım kav ve bir pâre yanar od imiş. Her bir
zamânda bir dürlü reng ile fitil otları peydâ itmede mâhir ve imdâd-ı himmet
ile cârî mürekkeb düzmege kâdir ve şûh-tab’-ı nedîm ü zarîf ve yâr-ı latîf oldugı
ecilden kendü hasb-i hâlîn bir matla’da derc itmiş budur yazıldı. Matla’
Zülfünle hatun ‘ilm-i vefâ bahsin ider hep
Biri kara câhil birisi cehl-i mürekkeb
(...)
Bağdatlı Ahdî, Gülşen-i Şu’arâ
Metinde Geçen Bazı Kelime ve Kelime Grupları
‘âmî: İleri gelenlerden olmayan. Avam.
âteş-bâzlık: Ateşle oynayan.
bârgâh-ı mu’allâ: İzinle girilecek yer. Padişah divanhanesi.
cârî: Akıcı. İnsanlar arsında itibarlı.
cehl-i mürekkeb: Bilmediği hâlde kendini bilmiş
sayma.
derc itmek: Toplamak, içine almak.
ecil: Geriye bırakılan.
evsâf: Vasıflar, sıfatlar.
hasb-i hâl: Sohbet.
imdâd-ı himmet: Yardım etme gayreti, isteği.
kav: Ağaçların gövdesinde veya dallarında yetişen,
bir tür mantardan elde edilen ve çabuk
tutuşan, süngerimsi madde.
kunbaracı bölüğü: Osmanlı ordusunda topçu
bölüğü.
matla: Gazel ve kasidelerde ilk beyit.
od: Ateş.
pâre: Parça.
peydâ itmek: Açığa çıkarmak.
şu’arâ: Şairler.
şûh-tab’-ı nedîm ü zarîf: Özgür ruhlu, parıltılı,
nazik tavırlı sohbet arkadaşı.
yâr-ı latîf: Nazik, ince ruhlu dost.
Metin ve Türle İlgili Açıklamalar
Tezkire
Eski dönemlerde önemli kişilerin, özellikle şairlerin hayatlarının anlatıldığı; eserlerinden örneklerin
verildiği düzyazı türüdür. Günümüzdeki biyografik-antolojik eserlere benzeyen tezkireler bir tür
edebiyat tarihi çalışması da sayılabilir. Tezkireler genellikle mukaddime (giriş), şairlerin ve eserlerinin
tanıtıldığı asıl metin ve hâtimeden (bitiş) oluşur. Mukaddimelerde eserin sunulduğu kişiye övgüler,
dönemin şiir anlayışı ve eserin yazılma nedeni hakkında bilgiler bulunur. Asıl metin bölümünde,
231