edebiyat-kitabi

7. Ünite
tanıtılan kişinin sosyal çevresi, edebî kişiliğiyle ilgili bilgiler, sanatı üzerine değerlendirmeler ve eserlerinden
örnekler bulunur. Hâtime bölümünde eserin bitiş tarihi, yazılış süreci ile ilgili bilgiler, dönemin
padişahına veya önde gelen devlet adamlarına dualar, eserdeki kusurlar için af isteği yer alır.
Tezkireler çoğunlukla yazarlarının adıyla anılır. Tezkirede şairler genellikle alfabetik olarak sıralanır.
Nesnel bir tutumla, açık ve sade bir dille, bilgi vermek amacıyla yazılan biyografilere göre tezkireler;
öznel bir tutumla, övgü veya yergi amacıyla kaleme alınmıştır. Tezkirelerde yazarlar, genellikle
sanat güçlerini göstermeye çalışmış; seci, aliterasyon, tezat ve tenasüplerle süslenmiş, sanatlı bir dil
kullanmıştır.
Türk edebiyatındaki ilk şairler tezkiresi Çağatay şairi Ali Şîr Nevâî’nin yazdığı Mecâlisü’n-Nefâis’tir.
Anadolu sahasında yazılan ilk şairler tezkiresi Sehî Bey’e ait olan Heşt Behişt’tir. Türk edebiyatındaki
tanınmış tezkireler arasında Latîfî’nin Tezkiretü’ş-Şuarâ, Ahdî’nin Gülşen-i Şuarâ, Âşık Çelebi’nin Meşâirü’ş-Şuarâ,
Kınalızâde Hasan Çelebi’nin Tezkiretü’ş-Şuarâ sayılabilir.
Metni Anlama ve Çözümleme
1. Enverî adlı metnin tür özelliklerini belirleyiniz.
2. Tezkire türünün oluşumunda sözlü ve yazılı kültürün, toplumsal değişmelerin etkilerini belirleyiniz.
3. Metinde yazara özgü dil ve anlatım özelliklerini belirleyiniz.
4. Metinde yazar, söz konusu şairi tanıtırken hangi edebî sanatlardan yararlanmıştır?
5. Enverî adlı metni Cenevre adlı metinle tür, biçim, içerik, dil ve üslup bakımından karşılaştırınız.
Yazarın Biyografisi
Ahdî (16. yy.): Bağdat’ta doğan Ahdî, öğrenimini doğduğu yerde tamamladıktan sonra 1552
yılında İstanbul’a geldi. Burada birçok şair ve bilginle tanışma imkânı bulan Ahdî, Şehzade Selim’in de
yardım ve desteğini aldı. On bir yıl sonra memleketi Bağdat’a dönen yazar, İstanbul’da edindiği geniş
birikimle Gülşen-i Şuara adlı şairler tezkiresini yazdı. Tezkiresine Kanuni Sultan Süleyman ve II. Selim
döneminin şairlerinin yanı sıra Bağdat ve İran’da yetişen Türk şairlerini de aldı. Tezkire yazarlığıyla
tanınan Ahdî’nin Türkçe ve Farsça yazdığı şiirleri de vardır.
232