Dëmshpërblimi për personat e trafikuar dhe të shfrytëzuar - DCAF

Përdorimi dhe përkufizimi i termave “ndreqje” (redress) “kthim” (restitution) ose
“rivendosja e së drejtës” (reparation) në kontekstin ligjor ndërkombëtar ose kombëtar, do të
thotë përdorimi i përshtatshëm në atë situatë të veçantë, por përndryshe nuk i atribuohet
asnjë kuptim tjetër.
Ka raste kur ndonjëri prej këtyre termave ka një kuptim në legjislacionin e një vendi dhe
kuptim tjetër në vende të tjera, p.sh. termi “restitution” (kthim i dëmit) në ShBA do të thotë
pagesa që i bëhet viktimës nga i pandehuri në zbatim të vendimit të gjykatës, por në
Mbretërinë e Bashkuar dhe në Francë “restitution” do të thotë kthim i mallrave dhe pronës
tek pronari i ligjshëm.
1.3.2 Dëmet materiale dhe morale
Secili vend përdor terma të ndryshëm për elementët e humbjes që përfshihen në kërkesën
për dëmshpërblim. Megjithatë, në një kuptim të përgjithshëm, kërkesat për dëmshpërblim
përmbajnë kryesisht elementë që përfshihen në dy kategori të veçanta: dëmshpërblimi për
“dëmin material” dhe dëmshpërblimi për “dëmin moral.” 5
“Dëmi material” i referohet humbjes financiare ose monetare, p.sh., shpenzimet mjekësore,
të shtrimit në spital ose të varrimit, humbja e të ardhurave të pritshme dhe përfitimeve që
rrjedhin nga punësimi, pagat e papaguara, 6 dhe kostot e dëmtimeve ndaj pronës. Përkufizimi
dhe fusha e zbatimit të dëmeve materiale në kontekstin kombëtar përcaktohet në legjislacion
(ose nëpërmjet precedentëve në vendet common law e traditës anglo-saksone) dhe ndryshon
nga vendi në vend. Disa mekanizma dëmshpërblimi mundësojnë që të jepet pagesa e të
gjitha formave të dëmit material, ndërsa të tjera mundësojnë vetëm kategoritë e kufizuara.
“Dëmi moral” u referohet humbjeve të tjera jofinanciare ose jo-monetare, p.sh., vuajtjeve
emocionale, cenimit të nderit ose emrit të mirë, “dhimbjes dhe vuajtjes,” shqetësimit,
humbjes së kënaqësisë së jetës, humbjes së shoqërisë dhe të miqësisë. Sërish, përkufizimi
dhe fusha e zbatimit të dëmit moral në kontekstin kombëtar përcaktohet në ligj (ose
nëpërmjet precedentëve në vendet common law) dhe ndryshon nga vendi në vend. Disa
mekanizma dëmshpërblimi lejojnë që të kërkohen të gjitha format e dëmit moral, disa të
5 Për një shtjellim të elementeve të tjera të mundshme të dëmeve në disa raste, shih pjesën 3.3 më
poshtë.
6 Duhet theksuar se pagat e papaguara janë një nënkategori e dëmit material. Ka mundësi që në disa
padi sipas së drejtës së punës kur bëhët fjalë vetëm për pagën, dëmshpërblimi mund të quhet “pagë e
papaguar.”
17