full text - Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

NR 38 AN TRO PO MO TO RY KA
2007
GENETYCZNE I ŚRODOWISKOWE UWARUNKOWANIA
WYBRANYCH ZDOLNOŚCI KOORDYNACYJNYCH
– WYNIKI PRZEKROJOWYCH BADAŃ RODZINNYCH
LUDNOŚCI WIEJSKIEJ KIELECCZYZNY
GENETIC AND ENVIRONMENTAL DETERMINANTS
OF THE CHOSEN COORDINATIVE ABILITIES – RESULTS
OF THE CROSS-SECTIONAL FAMILY RESEARCH AMONG
THE RURAL COMMUNITY OF THE KIELCE REGION
Janusz Jaworski*, Tomasz Wieczorek**, Władimir Ljach***
*** dr, Katedra Antropomotoryki AWF, Kraków, al. Jana Pawła II 78
*** dr, Katedra Zespołowych Gier Sportowych AWF, Kraków, al. Jana Pawła II 78
*** prof. dr hab., Katedra Antropomotoryki AWF, Kraków, al. Jana Pawła II 78
Słowa kluczowe: uwarunkowania genetyczne, podobieństwa rodzinne, odziedziczalność,
kojarzenie asortatywne, koordynacyjne zdolności motoryczne, populacja wiejska
Key words: genetic determination, intra-familiar correlation coefficients, heritability coefficients,
assortative mating, coordination motor abilities, rural population
Streszczenie • Summary
STRESZCZENIE • SUMMARY
Cel pracy. W prezentowanym doniesieniu podjęto próbę określenia genetycznych i środowiskowych
uwarunkowań wybranych zdolności koordynacyjnych w populacji wiejskiej Kielecczyzny w toku rozwoju ontogenetycznego.
Metodyka badań. Do określenia siły uwarunkowań genetycznych zastosowano klasyczne metody genetyki
cech ilościowych. Obliczono skorygowane o kojarzenie asortatywne współczynniki korelacji w wybranych
typach pokrewieństw rodzinnych. Następnie na ich podstawie obliczono wielkości h 2 .
Wyniki badań. W badanej populacji kojarzenie asortatywne między rodzicami wystąpiło w niewielkim stopniu.
Największą stabilność współczynników korelacji zaobserwowano dla parametrów somatycznych. Nie zaobserwowano
silniejszej kontroli genetycznej cech funkcjonalnych u mężczyzn. Spośród analizowanych cech
najsilniejszą kontrolę genetyczną wykazały parametry długościowe szkieletu, natomiast w grupie analizowanych
zdolności koordynacyjnych „średnio-silną” kontrolę prezentuje orientacja przestrzenna oraz szybkość
ruchów.
The purpose of the work. In the presented report we have made an attempt to describe the genetic and
environmental determinants of the chosen coordinative abilities in the rural population of the Kielce region in the
process of ontogenetic development.
Methods. Classical methods of quantitative features genetics have been used in order to define the genetic
conditions strength. We have counted the correlative coefficient in the chosen types of family relationships, corrected
by assortative mating. Then, the quantity h² has been deducted on their basis.
Results and conclusions. In the researched population, the assortative mating between parents took place to
a small extent. The greatest stability of the correlative coefficients has been noticed for the somatic parameters.
No stronger genetic control of functional features in men has been observed. Among the analyzed features, the
– 43 –