full text - Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

More documents

Recommendations

Info

Wacław Petryński w całości, by móc swobodnie korzystać z jej dorobku. Dzięki temu do rozwiązywania problemów antropomotoryki można użyć narzędzia z dowolnej innej dziedziny nauki. W niniejszej pracy jest podany przykład wykorzystania psycholingwistyki do uzupełnienia teorii Bernsztejna. 1. System nauk o kulturze fizycznej opisujących tworzenie ruchów przez człowieka Według Richarda A. Schmidta, źródeł pierwszych badań sterowania ruchami i uczenia się ich należy szukać w dwóch odrębnych dziedzinach wiedzy: neurologii i psychologii. W swoim podręczniku [1, s. 8] pisze: Wyjątków od tego ogólnego rozdzielenia obszarów sterowania nerwowego i zachowania ruchowego można się doszukać w badaniach dwóch wybitnych uczonych z lat trzydziestych i czterdziestych XX wieku. W tym okresie Nikołaj Aleksandrowicz Bernsztejn i Erich von Holst opublikowali wiele fundamentalnych prac, które do dziś wywierają znaczny wpływ na teorię sterowania ruchami 1 (...). Oba te obszary wiedzy były więc postrzegane jako wspólna dziedzina badań w Rosji i Niemczech, ale nie wiedziano o tym w Stanach Zjednoczonych czy Anglii, gdzie prowadzono większość badań ruchów. Paradoksalnie, właśnie owe późne przekłady prac Bernsztejna i von Holsta, które zwróciły na siebie uwagę uczonych, przyspieszyły połączenie dziedzin sterowania nerwowego i zachowania ruchowego. Wydaje się, że w odniesieniu do dokonań Nikołaja Aleksandrowicza Bernsztejna stwierdzenie to nie jest trafne. We współczesnych naukach o kulturze fizycznej można bowiem wyróżnić następujące dziedziny związane z ruchami człowieka: • psychologia; przedmiotem zainteresowań tej dziedziny są przede wszystkim motywacje, postrzeganie, uczucia itp. • neurofizjologia; obszarem jej badań są neurologiczne podstawy sterowania mięśniami człowieka, które można porównać do biologicznego „hardware’u”, • antropomotoryka, badająca przekodowania podniet czuciowych i ruchowych, tworzenie i wykorzystanie wzorców ruchów i programów ruchowych, którą można porównać do biologicznego „software’u”, • fizjologia, zajmująca się przekształceniami energii, • biomechanika, czyli swoista biologiczna „teoria mechanizmów i maszyn”. Przyjmując przedstawiony na rycinie 1 system poszczególnych dziedzin nauk o kulturze fizycznej związanych z wykonywaniem ruchów przez człowieka można wyraźnie dostrzec nieścisłość w stwierdzeniu Schmidta. Otóż Bernsztejn powiązał nie psychologię i neurofizjologię, ale dwa następne „klocki” – neurofizjologię i antropomotorykę. Ta druga jeszcze wtedy nie istniała, więc Rosjanin dopiero wznosił jej zręby. Niemniej, patrząc ze współczesnej perspektywy, stworzona przez Bernsztejna „fizjologia aktywności” obejmuje te właśnie dziedziny nauki. Wprawdzie wymienione dziedziny nauk o kulturze fizycznej powinny tworzyć spójny system, ale każdą z nich cechuje też pewna swoistość. Każda z nich korzysta z dorobku wielu innych dziedzin. Przykładowe powiązania antropomotoryki z innymi dziedzinami nauk przedstawia rycina 2. Psychologia Psychology Neurofizjologia Neurophysiology Antropomotoryka Motor control Fizjologia Physiology Biomechanika Biomechanics Motywacja Motivation Hardware informatyczny Information „hardware” Software informatyczny Information „software” Si³owniki Servo Manipulatory Manipulators Ryc. 1. System nauk o kulturze fizycznej związanych z zachowaniem ruchowym człowieka Fig. 1. System of science disciplines associated with movement production by a human 1 Jest to wysoce dyskusyjne stwierdzenie. Angielskie tłumaczenie dzieła Bernsztejna „O budowie ruchów” zostało wydane na Zachodzie w 1967 roku i dziś jest niedostępne. W 1996 roku ukazało sie tłumaczenie dzieła „O zwinności i jej rozwoju”, ale jest mało znane. W literaturze angielskojęzycznej dokonania Bernsztejna sprowadza się do tzw. „perspektywy dynamicznej”, czyli problemu redukcji stopni swobody, nie ma zaś w niej mowy np. o pięciopoziomowej teorii budowy ruchów. – 90 –
W sprawie naukowych zadań antropomotoryki i teorii Bernsztejna ANTROPOMOTORYKA ANTHROPOMOTORICS Wychowanie fizyczne / Physical education Pedagogika / Pedagogy Psycholongwistyka / Psycholinguistics Psychologia / Psychology Endokrynologia / Endocrinology Biochemia / Biochemistry Fizjologia / Physiology Biomechanika / Biomechanics Biofizyka / Biophysics Teoria chaosu / Chaos theory Teoria systemów / Systems theory Topologia / Topology Statystyka / Statistics Analiza matematyczna / Mathematical analysis Nauki biologiczno-pedagogiczne Biological-pedagogical sciences Nauki matematyczno-fizyczne Mathematical-physical sciences FILOZOFIA PHILOSOPHY Ryc. 2. Powiązania antropomotoryki z innymi dziedzinami nauk Fig. 2. Intercorrelations between anthropomotorics and other branches of science Nie jest to wykres zupełny, gdyż w procesie rozwoju każdej dziedziny nauki – również antropomotoryki – najskuteczniejsza okazała się heurystyczna metoda pracy. Polega ona na swobodnym sięganiu po każde narzędzie z dowolnej dziedziny nauki, jeśli może ono okazać się przydatne do rozwiązania danego problemu. Gdyby zatem w jakimkolwiek problemie sterowania ruchami przydatna okazała się muzykologia – na przykład w zakresie rytmizacji ruchów – to należałoby bez wahania sięgnąć do tej gałęzi nauki, by ów problem rozwiązać. 2. Spoistość i swoistość w nauce Już w średniowieczu rozpoczął się proces dzielenia nauki na rozmaite dziedziny, który przybrał na sile szczególnie w XIX wieku. Po części był on uzasadniony naukowo, po części jednak nie i w tym zakresie okazał się (i okazuje nadal) procesem szkodliwym. Dostrzegają to niektórzy najwybitniejsi uczeni współcześni. Wybitny filozof Karl Popper [2; s. 343] twierdził: ...uniwersytety w sposób zupełnie głupi pokawałkowały wiedzę na różne wyspecjalizowane dziedziny; każda, bez żadnej konieczności, zamknięta została w swym rytuale i w swym słownictwie. Trzeba przeciwstawić się tej fragmentacji nauki ... Zdaniem innego wielkiego uczonego, psycholingwisty Noama Chomsky’ego, lingwistyka, psychologia i filozofia nie powinny być nadal traktowane jako dyscypliny odrębne [3, s. 129]. Proces kształtowania się nowej dziedziny wiedzy opisał Bruce Abernethy i jego współpracownicy [4]. Początkowo poszczególne dziedziny rozwijają się oddzielnie; jest to okres wielodyscyplinarności. Kiedy jednak pojawia się coraz więcej problemów wymagających równoczesnego wykorzystania tych dziedzin, ich związek staje się ściślejszy; jest to okres międzydyscyplinarności. Wreszcie następuje pełne połączenie tych dziedzin; jest to okres współdyscyplinarności. Znajduje to swoje odzwierciedlenie w nazewnictwie takich dziedzin, jak np. psychofizjologia, psycholingwistyka, biofizyka, biochemia czy biomechanika. Proces ten został przedstawiony na rycinie 3. Podstawowym czynnikiem tworzącym spoistość danego obszaru nauki jest język. W skali całej nauki, a nawet całej kultury, można podzielić język na obszar wspólny i obszary swoiste. Język wspólny, który moż- – 91 –
Page 1 and 2:
KOMITET REHABILITACJI, KULTURY FIZY
Page 3 and 4:
ANTROPOMOTORYKA ISSN 1731-0652 KOMI
Page 5 and 6:
NR 38 AN TRO PO MO TO RY KA 2007 SP
Page 7 and 8:
NR 38 AN TRO PO MO TO RY KA 2007 OD
Page 9 and 10:
Od Redakcji kultury oraz nazewnictw
Page 11 and 12:
NR 38 AN TRO PO MO TO RY KA 2007 IN
Page 13 and 14:
NR 38 AN TRO PO MO TO RY KA 2007 IN
Page 15:
ROZPRAWY I ARTYKUŁY DISSERTATIONS
Page 18 and 19:
Adam Haleczko i wsp. notowano w zes
Page 20 and 21:
Adam Haleczko i wsp. Tabela 1. Śre
Page 22 and 23:
Adam Haleczko i wsp. Tabela 5. Ró
Page 24 and 25:
Adam Haleczko i wsp. Tabela 9. Wska
Page 26 and 27:
Adam Haleczko i wsp. Tabela 13. Gra
Page 28 and 29:
Adam Haleczko i wsp. [20] Haleczko
Page 30 and 31:
Kinga Tucholska, Marian Fiedor Wst
Page 32 and 33:
Kinga Tucholska, Marian Fiedor Dob
Page 34 and 35:
Kinga Tucholska, Marian Fiedor 22 2
Page 36 and 37:
Kinga Tucholska, Marian Fiedor 11 1
Page 38 and 39:
Kinga Tucholska, Marian Fiedor Psyc
Page 40 and 41: Kinga Tucholska, Marian Fiedor pozi
Page 43 and 44: NR 38 AN TRO PO MO TO RY KA 2007 GE
Page 45 and 46: Genetyczne i środowiskowe uwarunko
Page 53: Genetyczne i środowiskowe uwarunko
Page 56 and 57: Wiesław Chwała, Wacław Mirek, Ed
Page 64 and 65: Andrzej Jopkiewicz, Agata Jopkiewic
Page 71 and 72: NR 38 AN TRO PO MO TO RY KA 2007 OC
Page 73 and 74: Ocena rozwoju motoryczności dzieci
Page 75 and 76: Ocena rozwoju motoryczności dzieci
Page 77: Ocena rozwoju motoryczności dzieci
Page 81 and 82: NR 38 AN TRO PO MO TO RY KA 2007 NO
Page 83 and 84: Nowe możliwości obiektywnego pomi
Page 85 and 86: Nowe możliwości obiektywnego pomi
Page 87: POLEMIKI I DYSKUSJE DISCUSSIONS
Page 92 and 93: Wacław Petryński zaleno wielodysc
Page 94 and 95: Wacław Petryński Trudno się oprz
Page 96 and 97: Wacław Petryński Neurofizjologia
Page 98 and 99: Wacław Petryński studentów. Wars
Page 101 and 102: NR 38 AN TRO PO MO TO RY KA 2007 O
Page 103 and 104: O książce - „Zarys budowy ruch
Page 105: O książce - „Zarys budowy ruch
Page 109 and 110: NR 38 AN TRO PO MO TO RY KA 2007 X
Page 111 and 112: X Międzynarodowa Konferencja Nauko
Page 113 and 114: X Międzynarodowa Konferencja Nauko
Page 115 and 116: NR 38 AN TRO PO MO TO RY KA 2007 KO
show all

full text - Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?