full text - Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

More documents

Recommendations

Info

Wacław Petryński Trudno się oprzeć wrażeniu, że w tym przypadku uczony wyraźnie nie docenia tego poziomu budowy ruchów (podkr. moje – W.P.). Źródłem błędu jest, jak się wydaje, stwierdzenie: „będący głównym poziomem porozumiewania się ludzi”. Zauważmy, że już w latach trzydziestych XX wieku istniały bardziej złożone teorie roli języka. Iwan Pietrowicz Pawłow stworzył pojęcie pierwszego i drugiego układu sygnałów [8, 9]. O powiązaniu myślenia i mowy pisał przyjaciel Bernsztejna, wybitny psycholog radziecki Lew Siemionowicz Wygotski [10]. Podziału wszelkiego rodzaju kodów na jedno- i dwuklasowe dokonał Karl Bühler [5]. Wyróżnił on też trzy podstawowe funkcje języka: reprezentacyjną (tworzącą symbole opisujące rzecz oznaczaną), ekspresywną (wyrażającą stan nadawcy) i apelu (wywołującą reakcję odbiorcy) [11]. Jean Piaget w badaniach rozwoju dziecka stwierdził, że w ciągu drugiego roku życia człowieka pojawia się funkcja semiotyczna, która „korzysta (...) z dwóch rodzajów narzędzi: symboli, które są «motywowane», to znaczy są zróżnicowanymi «znaczącymi», wykazują jednak pewne podobieństwo do tego, co jest przez nie «oznaczane», oraz ze znaków, które są arbitralne lub konwencjonalne” [12, s. 58]. Natomiast pod koniec lat pięćdziesiątych XX wieku psycholingwista amerykański Noam Chomsky stworzył pojęcie gramatyki transformatywno-generatywnej, czyli narzędzia umysłowego wykorzystującego język do przekształcania abstrakcyjnych odwzorowań rzeczywistości 3 [4, 5]. Język nie jest więc, jak to stwierdził Bernsztejn, jedynie narzędziem porozumiewania się, lecz pełni przynajmniej dwie podstawowe funkcje: • komunikacyjną, • reprezentacyjną. Pewną związaną z tym niekonsekwencję można znaleźć w samej książce Bernsztejna. Znajduje się w niej następujący fragment [7, s. 178]: Zauważmy, że tak zwane ośrodki mowy w korze półkul mózgowych, czyli te obszary kory, których uszkodzenie nie powoduje utraty mowy, stanowią część tych wielkich rejonów kory mózgowej, które tworzą nerwowo-ruchowy układ opisywanego właśnie poziomu D (ośrodek Broki – W.P.). Jeżeli poziomowi D można przypisać ośrodek Broki, to z jakim poziomem należałoby powiązać inny twór w mózgu związany z mową, odpowiedzialny za jej 3 Gwoli ścisłości trzeba jednak podkreślić, że choć teorię gramatyki transformatywno-generatywnej można powiązać z teoriami powstałymi wcześniej, które Bernsztejn mógł znać, ale sama teoria Chomsky’ego powstała juz po napisaniu przez Rosjanina dzieła „O zwinności i jej rozwoju”. rozumienie ośrodek Wernickego Ponadto rodzi się pytanie, czy inne rejony kory mózgowej (poza korą przedruchową) nie uczestniczą w budowaniu ruchów Ogólny rozwój kory mózgowej ssaków polegał w znacznej mierze na rozbudowie kory kojarzeniowej. U człowieka stanowi ona ok. 80% całej kory [13, s. 85]. Jej rolę wiąże się z wyższymi czynnościami umysłowymi i tzw. uczuciowością wyższą [14, s. 340; 13, s. 92]. Stanowi ona zatem swoisty zwornik czyniący z całego ośrodkowego układu nerwowego jeden sprawnie działający system przetwarzania informacji. Byłoby więc dziwne, gdyby najwyższa część owego systemu (ta, która jest siedliskiem poziomu E) była wyłączana z ogólnej pracy mózgu związanej z budową ruchów. Za najwyższy przejaw zwinności Bernsztejn uważa zaradność (pomysłowość) ruchową. Prześledźmy odpowiednie procesy leżące u jej podstaw. Najpierw człowiek postrzega fizyczne bodźce płynące ze środowiska i po odpowiednim przekodowaniu odwzorowuje rzeczywistość w postaci abstrakcyjnych symboli – słów. Następnie dokonuje przekształceń tego utworzonego ze słów abstrakcyjnego modelu, by znaleźć rozwiązanie zadania ruchowego. W ten sposób buduje pewien plan działań, który następnie musi zostać przekodowany ze sfery abstrakcji (odwzorowań słownych) na poziom wykonawczy, czyli czuciowo-ruchowy. Dopiero wtedy człowiek może oddziaływać na środowisko, dokonując w nim pożądanych zmian za pomocą ruchu. Jak wynika z opisanej przez Piageta funkcji semiotycznej, abstrakcyjne słowo może pełnić funkcję ściśle określonego znaku lub ogólnego symbolu. Przekształcanie informacji z wykorzystaniem jako nośników informacji jednoznacznych słów-znaków można umieścić na Bernsztejnowskim poziomie D budowy ruchów, tworzącym konkretne programy ruchowe i „zarządzającym” odtwórczym sterowaniem ruchami. Natomiast wykorzystanie słów-symboli odbywa się na poziomie E, gdzie powstają uogólnione programy ruchowe leżące u podstaw twórczego sterowania ruchami. Układ poziomów budowy ruchów wg Bernsztejna z uwzględnieniem proponowanych poprawek został przedstawiony w tabeli 1. Analizując tabelę 1 należy zauważyć, że w miarę przechodzenia do kolumn o coraz wyższych numerach maleje „ładunek neurofizjologii”, rośnie zaś „ładunek antropomotoryki”. Nie ulega wątpliwości, że korzenie antropomotoryki tkwią przede wszystkim w neurofizjologii, jednakże z czasem antropomotoryka w znacznym stopniu uniezależniła się od swojej „dziedziny macierzystej” i wypracowała swój własny warsztat naukowy. – 94 –
W sprawie naukowych zadań antropomotoryki i teorii Bernsztejna Tabela 1. Rola i cechy znamienne poszczególnych poziomów budowy ruchów wg teorii Bernsztejna (z poprawkami) Ośrodek sterujący w języku naukowym Odpowiada za w języku potocznym Nośnik informacji Poziom Charakterystyka synchronizacji Typ sterowania Wzorzec sterowania 1 2 3 4 5 6 7 8 A jądro czerwienne i twór siatkowaty napięcie mięśniowe (tonus) „trzymanie fasonu” – brak synchronizacji bodziec – reakcja ciągłe B gałka blada synergie mięśniowe „czucie w rękach” bodziec synchronizacja zgrubna bodziec–reakcja bieżące sprzężenie proste; technika automatyzm C ruchy w przestrzeni „miarę w oku” synteza czuciowa ciało prążkowane synchronizacja dokładna i początki przewidywania; timing bieżące sprzężenie zwrotne; technika schemat D kora przedruchowa złożone czynności ruchowe zdrowy rozsądek ruchowy znak przewidywanie odtwórcze programowanie odtwórcze; taktyka konkretny program ruchowy E kora uogólnione czynności ruchowe fantazję ruchową symbol przewidywanie twórcze programo-wanie twórcze; strategia uogólniony program ruchowy Table 1. The role and characteristic features of particular levels of movements’ construction according to Bernstein theory (with corrections) Level Control centre Is responsible for In scientific language In common language Information carrier Synchroni- -zation characteristics Control mode Control pattern 1 2 3 4 5 6 7 8 A Nucleus ruber and formatio reticularis Muscle tonus „Keeping the shape” – No synchronization stimulus – reaction Continuous B Pallidum Muscle synergies „Sense of tactile feeling” Stimulus Rough synchronization stimulus reaction Online feedforward; technique Automatism C Corpus striatum Movements in space „Feeling of measure by eye” Sensory synthese Fine synchronization and beginnings of anticipation; timing Online feedback; technique Scheme D Premotor cortex Complex movement activities Movement common sense Sign Repro-ductive anticipation Reproductive programming; tactics Concrete motor programme E Cortex Generalized movement activities Movement imagination Symbol Creative anticipation Creative pro- -gramming; strategy Generalized motor programme – 95 –
Page 1 and 2:
KOMITET REHABILITACJI, KULTURY FIZY
Page 3 and 4:
ANTROPOMOTORYKA ISSN 1731-0652 KOMI
Page 5 and 6:
NR 38 AN TRO PO MO TO RY KA 2007 SP
Page 7 and 8:
NR 38 AN TRO PO MO TO RY KA 2007 OD
Page 9 and 10:
Od Redakcji kultury oraz nazewnictw
Page 11 and 12:
NR 38 AN TRO PO MO TO RY KA 2007 IN
Page 13 and 14:
NR 38 AN TRO PO MO TO RY KA 2007 IN
Page 15:
ROZPRAWY I ARTYKUŁY DISSERTATIONS
Page 18 and 19:
Adam Haleczko i wsp. notowano w zes
Page 20 and 21:
Adam Haleczko i wsp. Tabela 1. Śre
Page 22 and 23:
Adam Haleczko i wsp. Tabela 5. Ró
Page 24 and 25:
Adam Haleczko i wsp. Tabela 9. Wska
Page 26 and 27:
Adam Haleczko i wsp. Tabela 13. Gra
Page 28 and 29:
Adam Haleczko i wsp. [20] Haleczko
Page 30 and 31:
Kinga Tucholska, Marian Fiedor Wst
Page 32 and 33:
Kinga Tucholska, Marian Fiedor Dob
Page 34 and 35:
Kinga Tucholska, Marian Fiedor 22 2
Page 36 and 37:
Kinga Tucholska, Marian Fiedor 11 1
Page 38 and 39:
Kinga Tucholska, Marian Fiedor Psyc
Page 40 and 41:
Kinga Tucholska, Marian Fiedor pozi
Page 43 and 44: NR 38 AN TRO PO MO TO RY KA 2007 GE
Page 45 and 46: Genetyczne i środowiskowe uwarunko
Page 53: Genetyczne i środowiskowe uwarunko
Page 56 and 57: Wiesław Chwała, Wacław Mirek, Ed
Page 64 and 65: Andrzej Jopkiewicz, Agata Jopkiewic
Page 71 and 72: NR 38 AN TRO PO MO TO RY KA 2007 OC
Page 73 and 74: Ocena rozwoju motoryczności dzieci
Page 75 and 76: Ocena rozwoju motoryczności dzieci
Page 77: Ocena rozwoju motoryczności dzieci
Page 81 and 82: NR 38 AN TRO PO MO TO RY KA 2007 NO
Page 83 and 84: Nowe możliwości obiektywnego pomi
Page 85 and 86: Nowe możliwości obiektywnego pomi
Page 87: POLEMIKI I DYSKUSJE DISCUSSIONS
Page 90 and 91: Wacław Petryński w całości, by
Page 92 and 93: Wacław Petryński zaleno wielodysc
Page 96 and 97: Wacław Petryński Neurofizjologia
Page 98 and 99: Wacław Petryński studentów. Wars
Page 101 and 102: NR 38 AN TRO PO MO TO RY KA 2007 O
Page 103 and 104: O książce - „Zarys budowy ruch
Page 105: O książce - „Zarys budowy ruch
Page 109 and 110: NR 38 AN TRO PO MO TO RY KA 2007 X
Page 111 and 112: X Międzynarodowa Konferencja Nauko
Page 113 and 114: X Międzynarodowa Konferencja Nauko
Page 115 and 116: NR 38 AN TRO PO MO TO RY KA 2007 KO
show all

full text - Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?