full text - Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

NR 38 AN TRO PO MO TO RY KA
2007
W SPRAWIE NAUKOWYCH ZADAŃ
ANTROPOMOTORYKI I TEORII BERNSZTEJNA
ON SCIENTIFIC TASKS OF MOTOR CONTROL
AND BERNSTEIN’S THEORY
Wacław Petryński*
1
dr, Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa, Katowice, ul. Harcerzy Września 3.
Słowa kluczowe: antropomotoryka, teoria Bernsztejna
Keywords: motor control, Bernstein’s theory
STRESZCZENIE • SUMMARY
W pracy przedstawiono ogólny rozwój antropomotoryki jako osobnej dziedziny nauki z uwypukleniem
jej szczególnych zadań. Omówiono powiązania antropomotoryki z innymi dziedzinami nauki ze szczególnym
uwzględnieniem problemu języka – obszaru wspólnego dla całej nauki czy kultury oraz nazewnictwa specjalistycznego,
będącego swoistym narzędziem opisu danej nauki. Podkreślono dwie podstawowe funkcje języka:
komunikacyjną i reprezentacyjną. Wskazano, że zarówno obszar wspólny, jak i nazewnictwo specjalistyczne
muszą tworzyć spójne systemy (w rozumieniu teorii systemów), a ponadto każde powiązanie: obszar wspólny
– nazewnictwo specjalistyczne musi również być spójnym systemem. Wskazano na pewne niedociągnięcie
w teorii Bernsztejna, wynikające z pominięcia reprezentacyjnej funkcji języka, co poskutkowało niedocenieniem
roli poziomu E w tworzeniu zwinnych ruchów. Przedstawiono wzorzec pięciu poziomów budowy ruchów wg
teorii Bernsztejna z uwzględnieniem omawianej poprawki.
The author has presented general development of kinesiology (in Poland traditionally called „anthropomotorics”)
as a specific branch of science, having its own, specific tasks. Associations of anthropomotorics with other
branches of science have been discussed, with special attention to language problem: its “common field”, shared
by whole science or culture, as well as specialist terminologies, being a specific tool of description in a given
branch of science. Two basic functions of language are stressed: communicative and representative. Author
points out that both the common field and the specialist terminology have to make a coherent system (according
to systems theory). Moreover, each connection between common field and specialist terminology has to make
a coherent system. From this perspective, author shows some inconsistency in the Bernstein’s theory, resulting
from omission of the representative function of language. As a consequence, the role of the E level of movement
construction is underestimated. In the paper author presents a five-level scheme of movement construction according
to Bernstein’s theory, taking into account the suggested correction.
Wstęp
Antropomotoryka jest stosunkowo młodą dziedziną
nauk o kulturze fizycznej i nadal szuka swojej tożsamości
naukowej. Swoimi korzeniami tkwi w naukach
o ukształtowanych warsztatach – na przykład w biologii,
neurofizjologii, psychologii czy pedagogice. Owe
„starsze siostry” antropomotoryki wywierają więc silny,
nierzadko nawet szkodliwy wpływ na jej rozwój.
Swoistość antropomotoryki wymaga bowiem niekiedy
zastosowania nowych, swoistych narzędzi analiz, czy
też swoistych kombinacji narzędzi z innych dziedzin
nauki, nie zaś jedynie dostosowywania narzędzi psychologicznych
czy neurofizjologicznych. Z drugiej
strony antropomotoryka musi harmonijnie wpisywać
się w ogólny system nauk o kulturze fizycznej i nauki
– 89 –