full text - Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie

Wiesław Chwała, Wacław Mirek, Edward Mleczko, Tadeusz Ruchlewicz
system Vicon connected in one line with the dynamometric platform Kristler. The apparatus recorded race
walking with an average steady speed of 2,35 ± 0,13 m/s. Basing on a three-dimensional reconstruction of
contestants’ bodies movements the arithmetic averages of COG vertical oscillations and corresponding to
them mean values of vertical and horizontal components of GRF were calculated. The results were presented
as relative indexes.
Results. The research proved that all examined contestants showed individual schemes in their own movement
techniques. Distinct differences in the work of the limbs of every race walker were also noticed.
Conclusion. Race walkers of the world highest level not always master such a good technique which enable
them to reduce energetic costs of sport walking. Asymmetrical work of their lower limbs may reflect either
functional domination of one limb or technical mistakes. Both of them should be corrected during the training
process.
Wstęp
Biomechaniczna analiza techniki chodu człowie ka ma
już długą historię. Rzadziej przedmiotem badań naukowych
jest sama technika chodu sportowego. Sukcesy
sportowe na arenie międzynarodowej Roberta Korzeniowskiego
zwiększyły zainteresowanie determinantami
jego sukcesów, w tym także jego techniką pokonywania
długich dystansów. W takim postępowaniu dużą
aktywność wykazuje krakowski ośrodek naukowy AWF.
Potwierdzić to mogą prace poświęcone biomechanicznej
analizie techniki chodu sportowego zawodników
na poziomie mistrzowskim. Zwrócono w nich uwagę
na specyfikę parametrów kinematycznych mechaniki
ruchu chodziarza [1, 2, 6], oceniano zakres i kierunek
zróżnicowania stronnego w zakresie zmian kątowych
i zmian długości mięśni w cyklu ruchów zawodnika
uprawiającego tę konkurencję lekkoatletyczną [2] oraz
poddawano analizie zarówno cały biomechanizm chodziarza,
jak i wielkość kosztu energetycznego chodu
[5, 6, 2].
Wyniki badań miały duże znaczenie aplikacyjne
i poznawcze. Poszerzyły wiedzę na temat specyfiki
omawianej formy ruchu zawodników uprawiających
chód sportowy. Jak wiadomo, technika chodu sportowego
różni się od użytkowej formy naturalnego
marszu. Z jednej strony sportowiec dąży do wydatkowania
jak najmniejszej ilości energii na przemieszczanie
się jego środka ciężkości ciała w pionie,
z drugiej zaś na sprostanie konkretnym wymogom przepisów
omawianej dyscypliny sportu. Nie jest to zadanie
łatwe do realizacji. Z prostych analiz nierówności:
(v 2 / l < g)
gdzie: v 2 – podniesione do kwadratu przyspieszenie;
l – długość nóg;
g – przyspieszenie swobodnego spadku albo inaczej
– przyspieszenie ziemskie;
wynika, że po przekształceniach i wstawieniu wartości
przyspieszenia ziemskiego i przeciętnej wysokości
symphysion, która jest odpowiednikiem długości (u dorosłego
mężczyzny 0,9 m) krytyczna prędkość chodu
wynosi około 3 m/s. Z praktyki wynika, że już przy prędkości
2,5 m/s dorosły człowiek przechodzi z marszu
w bieg. Chodziarz, jak to określił Ernst (1992), „(...) usiłuje
poprawić naturę. Nie przewidziała ona, że będziemy
chcieli za wszelką cenę poruszać się wbrew zaproponowanym
przez nią regułom gry”. W związku z tym obserwując
sylwetkę chodziarza sportowego łatwo zauważyć
nienaturalną, intensywną pracę bioder i ramion. W fazie
podporu, gdy środek ciężkości ciała osiąga najwyższy
punkt, dochodzi u niego do obniżenia barku przy jednoczesnym
wysunięciu i obniżeniu biodra nogi wykrocznej.
To zaś w konsekwencji prowadzi do obniżenia środka
ciężkości ciała. Z kolei, kiedy środek ciężkości ciała
jest w pozycji najniższej (w chwili dotykania ziemi przez
nogę wykroczną), zawodnik dąży do jego podwyższenia.
Poprawna technika chodu sportowego zmierza do
ograniczania wahań środka ciężkości ciała. Ma to na
celu zmniejszenie kosztu energetycznego (Ernst).
W sposobie rozwiązywania powyższego zadania
nawet u mistrzów ujawnia się duże zróżnicowanie.
Wychodząc z założenia pragmatycznego i teoretycznego,
że jedną z cech poprawności techniki sportowej
jest skuteczność, można by dojść do wniosku, że sposób
rozwiązywania zadania przez najlepszych zawodników
jest wzorem do naśladowania. Należy jednak
zwrócić uwagę na fakt, że drugim, kluczowym wyróżnikiem
poprawnej techniki jest ekonomiczność ruchów,
pozwalająca osiągnąć wynik sportowy jak najmniejszym
nakładem sił. W tym przypadku ocena sposobu
rozwiązywania zadania ruchowego musi być oparta na
wynikach badań naukowych, które pozwolą w sposób
obiektywny odpowiedzieć na pytanie: Czy czynność
ruchowa jest wykonywana zgodnie z przepisami bez
niepotrzebnych strat energii
– 56 –