Uvod - Vlada Crne Gore

EKONOMSKI I FISKALNI PROGRAM ZA CRNU GORU 2008 - 2011. GODINE
MINISTARSTVO FINANSIJA CRNE GORE
Izuzetno dinamičan razvoj bankarskog sistema i visok priliv stranog kapitala su dali dodatni podsticaj razvoju privrede.
Učešće neto priliva stranog kapitala u BDP je izuzetno visoko i iznosilo je 23,3% BDP po osnovu SDI i 7,6% BDP po osnovu
ostalih investicija, to jest u pretežnoj mjeri inostranih kredita koja su uzela domaća preduzeća i banke. To je više nego u bilo
kojoj drugoj zemlji u tranziciji ili članici EU.
Tabela 2.1.2: Ostvareni bruto domaći proizvod u 2008. godini, u milionima €;
I-IX 2008.
Realna stopa rasta
BDP 2.328,2 8,0%
Izvor: Procjene Sekretarijata za razvoj CG
Prema procjeni Sekretarijata za razvoj BDP u prvih devet mjeseci 2008. godine u odnosu na isti period prošle godine
porastao je za 8%. Na rast BDP-a u ovom periodu pozitivno je uticao rast industrijske proizvodnje od 3,9%, povećan obim
aktivnosti u građevinarstvu, rast aktivnosti u uslužnim djelatnostima i povećan obim aktivnosti u pojedinim segmentima
saobraćaja.
Industrijska proizvodnja. U odnosu na zemlje u okruženju Crna Gora ima znatno sporiji rast idustrijske proizvodnje. To je
djelimično uslovljeno strukturnom promjenom crnogorske privrede ka uslužnim sektorima, ali i relativno sporom privatizacijom
i restrukturiranjem velikih proizvodnih sistema u industrijskom sektoru, koji još uvijek imaju probleme nelikvidnosti, tehnološke
zaostalosti, niskog nivoa investicija, višak zaposlenih i neiskorišćenost kapaciteta. Fizički obim industrijske proizvodnje u
2007. godini porastao je za 0,1% u odnosu na prethodnu godinu. Visok rast od 9,3% ostvaren je u prerađivačkoj industriji.
Porast od 1,5% je zabilježen i u sektoru vađenja ruda i kamena, dok je u oblasti proizvodnje električne energije, gasa i vode
zabilježen pad od 27,4% uslijed manje proizvodnje električne energije uslijed loše akumulacije sa početka godine kao i
uslijed dugotrajnog zastoja TE Pljevlja u trajanju od 4 mjeseca.
U prvih devet mjeseci ove godine industrijska proizvodnja je bila viša za 3,9% u odnosu na isti period prethodne godine.
Na povećanje obima industrijske proizvodnje, prije svega, uticao je porast proizvodnje u sektoru električne energije, gasa i
vode (52%) i sektoru vađenja ruda i kamena (29,6%). Smanjen obim proizvodnje u odnosu na isti period prethodne godine
bilježi samo prerađivačka industrija i to za 7,6%.
Turizam. U 2007. godini turizam u Crnoj Gori je ostvario rast iznad očekivanog, kako u pogledu broja dolazaka i noćenja
turista, tako i u pogledu ostvarenih prihoda. Sva tri parametra već petu godinu za redom nastavila su da bilježe dvocifrene
stope rasta. Tokom 2007. godine Crnu Goru je posjetilo 1.133,4 hiljade turista odnosno 18,8% više nego 2006. godine.
Važno je istaći da se naročito povećao broj posjeta u planinskim mjestima i to za 48,5% u odnosu na prethodnu godinu.
Ostvareno je 7.294,5 hiljada noćenja od čega se 95,4% odnosilo na primorska mjesta. Stranih turista je bilo više za 38,9%
a domaćih za 5,1%.
Prema podacima Monstata, u prvih devet mjeseci 2008. godine Crnu Goru je posjetilo 1.119 hiljada turista, što je za
4,9% više nego u istom periodu prethodne godine. Broj dolazaka domaćih turista je povećan za 5,6%, a stranih za 4,8%. Ako
se posmatra struktura dolazaka turista po lokacijama, na primorska mijesta se odnosi 91% od ukupno ostvarenih dolazaka
za devet mjeseci, dok se broj dolazaka planinskim mjestima smanjio za 0,26% u odnosu na isti period prethodne godine.
Primorska mjesta je za devet mjeseci posjetilo 4,8% više turista nego u istom periodu prethodne godine, a povećan je i broj
noćenja u primorskim mjestima za 6,1%.
Inflacija. Inflacija je u 2007. godini u Crnoj Gori bila u porastu. Na rast inflacije su u velikoj mjeri uticala kretanja cijena
na svjetskom tržištu, prije svega cijene nafte i prehrambenih proizvoda. Na značajan rast inflacije uticali su i interni faktori
i to prije svega otklanjanje cjenovnih dispariteta u oblasti energetike i telekomunikacija te veliki rast agregatne tražnje.
Rast agregatne tražnje je rezultat rasta plata, visoke stope rasta kredita, velikog priliva stranih direktnih investicija, prodaje
nekretnina, transfera iz inostranstva i dr. Treba imati u vidu da je rast inflacije u 2007. godini bio svjetski fenomen, a da su
zemlje iz neposrednog okruženja Crne Gore imale značajno veće stope rasta (inflacije).
Troškovi života. Godišnja stopa inflacije u Crnoj Gori, mjerena troškovima života, u 2007. godini iznosila je 7,7%. Prosječna
godišnja stopa rasta troškova života je iznosila 4,2%. Na povećanje inflacije snažan uticaj je imao porast cijena prehrambenih
proizvoda (6,77%), ali i porast cijena usluga (11,93%). Na porast ukupnog indeksa ishrane značajno su uticale cijene
sezonskih proizvoda iz grupe koja se odnosi na sezonsko povrće (26,19% na godišnjem nivou) i cijena iz grupe koja se
odnosi na stalno i sezonsko voće (13,10% na godišnjem nivou). Na rast cijena ovih proizvoda uticala je i velika suša, pa je
njihov rast bio najveći u septembru, što se konačno i odrazilo na formiranje visoke stope rasta na godišnjem nivou. Godišnja
inflacija mjerena HICPs u Euro zoni je iznosila 3,1%, a jedna od komponenti sa najvećom stopom rasta je bila ishrana (4,8%).
Godišnja stopa rasta cijena na malo u Crnoj Gori je iznosila 8,0%, a komponente sa najvećom godišnjom stopom u okviru
cijena na malo su ukupni poljoprivredni proizvodi (14,2%) i ukupni industrijski proizvodi (7,6%).
11