Uvod - Vlada Crne Gore

More documents

Recommendations

Info

EKONOMSKI I FISKALNI PROGRAM ZA CRNU GORU 2008 - 2011. GODINE MINISTARSTVO FINANSIJA CRNE GORE Tabela 2.1.8: Prosjek raspoloživih likvidnih sredstava i izvršenih plaćanja banaka, u hiljadama € Opis/period 2004. 2005. 2006. 2007. Raspoloživa likvidna sredstva banaka 87.899 137.166 267.724 472.216 Izvršena plaćanja 15.084 17.935 27.337 46.708 Suficit 72.815 119.231 240.387 425.508 Izvor: Centralna banka Crne Gore Na kraju 2007. godine, likvidna aktiva banaka 5 iznosila je 663,7 miliona € i u odnosu na kraj 2006. godine povećana je za 151,8 miliona €, ili 29,7%. Učešće likvidne u ukupnoj aktivi iznosilo je 22,3% i niže je u odnosu na kraj 2006. godine, kada je iznosilo 35,8%. Tokom 2007. godine, samo je jedna banka sedam dana koristila obaveznu rezervu za likvidnost. Prema osnovnim pokazateljima likvidnosti, banke su tokom prva tri kvartala 2008. godine izmirivale svoje tekuće obaveze i održavale likvidnost iznad propisanog minimuma. U prvih devet mjeseci 2008. godine, ukupna sredstva banaka raspoloživa za plaćanje iznosila su prosječno 453 miliona €, dok su izvršena plaćanja banaka prosječno iznosila 46,4 miliona €. Na osnovu kretanja raspoloživih sredstava i izvršenih plaćanja, koja su konstantno bila značajno niža od raspoloživih sredstava za plaćanje, ostvarivan je suficit u prosječnom iznosu od 406,6 miliona €. Tabela 2.1.9: Prosjek raspoloživih likvidnih sredstava i izvršenih plaćanja banaka, u hiljadama € Opis/period 2007. 2008. Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Prosjek raspoloživih sredstva za plaćanje 414.887 435.808 517.250 515.904 469.590 441.300 446.519 Prosjek izvršenih plaćanja 38.437 51.020 48.966 48.126 41.033 49.221 49.238 Prosjek: suficit 376.450 384.788 468.284 467.779 428.557 392.079 397.281 Izvor: Centralna banka Crne Gore Na kraju septembra 2008. godine, likvidna aktiva banaka iznosila je 453,8 miliona €. Učešće likvidne u ukupnoj aktivi iznosilo je 12,9% i niže je i u odnosu na kraj 2007. godine (18,1%) i septembar 2007. (20,5%). Koeficijent krediti/depoziti iznosio je 1,23 na kraju septembra 2008. i pogoršan je kako u odnosu na kraj 2007. godine (1,07), tako i u odnosu na septembar 2007. godine (1,00). Tokom prva tri kvartala 2008. godine, nije bilo korišćenja obavezne rezerve za likvidnost. Vlasnička struktura i nove aktivnosti banaka. Vlasnička struktura kapitala banaka u Crnoj Gori na kraju 2007. godine pokazuje dominantno učešće kapitala u stranom vlasništvu – 75,73%. Na domaći privatni kapital odnosilo se 21,77%, a državni kapital 2,5% kapitala banaka (indirektno učešće države). Inače, u 2007. godini još jedna banka, First Financial Bank, dobila je dozvolu za rad, a po prvi put je jedna banka emitovala obveznice, čiji su kupci bile rezidentne i nerezidentne finansijske institucije. Takođe, dvije banke su dobile dozvolu za obavljanje kastodi poslova, a još jedna banka čeka na dozvolu. Jedna banka ima dozvolu za bavljenje investicionim bankarstvom i može obavljati brokerske i dilerske poslove, kao i poslove preuzimanja emisija akcija. Banke su pokazale interesovanje za učešće na tržištu kapitala i kroz osnivanje penzionih fondova (banke se javljaju kao osnivači društva za upravljanje dobrovoljnim penzionim fondovima), kao i kroz osnivanje brokerskih/ dilerskih društava. Na kraju septembra 2008. godine vlasnička struktura kapitala ostaje veoma slična, uz 77,56% inokapitala, i sa 20,19% domaćeg privatnog kapitala tj. 2,25% državnog kapitala. Mjere podrške bankarskom sistemu Vlada Crne Gore je u dogovoru sa CBCG donijela Zakon o mjerama za zaštitu bankarskog sistema („Službeni list Crne Gore“ br 64/08), koji sadrži veoma opsežan set mjera koji se odnosi na: 1. Garantovanje punog iznosa depozita građana i privrede koji se nalaze kod banaka koji posluju u CG; 2. Izdavanje garancija za stvaranje među bankarsko tržište, tj. stvaranje uslova za održanje likvidnosti kroz međubankarsko kreditiranje 3. Prijevremenu otplatu duga banci u slučaju da banka ima problema sa likvidnošću, 4. Dokapitalizaciju banke kupovinom njenih akcija, pod uslovom a da se sredstva za dokapitalizaciju ne mogu obezbijediti iz drugih izvora, 5. Konačno, Zakonom se daje ovlašćenje CBCG da bankama pruži mogućnost fleksibilnijeg korištenja sredstava izdvojenih na računima obavezne rezerve, dajući kratkoročne pozajmice likvidnosti do 30 dana. 5 - Novčana sredstva i depoziti kod depozitarnih institucija. 17
MINISTARSTVO FINANSIJA CRNE GORE EKONOMSKI I FISKALNI PROGRAM ZA CRNU GORU 2008 - 2011. GODINE Na taj način stvoren je prilično raznovrstan i jak institucionalni i finansijski okvir zaštite bankarskog sistema Crne Gore, koji bi trebao da obezbiedi njegovu sigurnost. Kada je u pitanju implementacija mjera, koja predstavlja u stvari indikator kvaliteta poslovanja našeg bankarskog sistema, odnosno njegove likvidnosti, šira javnost je već upoznata da je jedna banka, „Prva banka Crne Gore-Osnovana 1901“ iskoristila jednu od mjera predviđenih Zakonom, a koja se odnosi davanje kredita za likvidnost u iznosu od 44 miliona eura od strane Vlade Crne Gore na period od tri mjeseca sa mogućnošću produžetka roka na godinu dana. Prva banka Crne Gore je založila 93,5% akcija, dok će CBCG odrediti ovlašteno lice koje će nadzirati i odobravati isplatu sredstava kredita. Prethodno je većina banka iskoristila mogućnost prijevremene otplate duga banci od strane države u cilju poboljšanja likvidnosti. Do kraja 2008. godine nije bilo drugih zahtjeva niti najava za korišćenjem mjera i mehanizama ponuđenih Zakonom o zaštiti bankarskog sektora. 18 Platni bilans i tekući račun Osnovne karakteristike platnobilansnih odnosa Crne Gore u 2007. godini su: rekordan priliv stranih direktnih investicija, rekordan priliv prihoda po osnovu turizma, visoke stope rasta priliva sredstava iz inostranstva kroz bankarski sistem, rekordan uvoz i rekordni deficit tekućeg računa platnog bilansa. Na tekućem računu platnog bilansa u 2007. godini zabilježen je rast deficita, u poređenju sa istim periodom prethodne godine, kao posljedica pogoršanja spoljnotrgovinskog odnosa. Deficit tekućeg računa platnog bilansa iznosio je 825,1 milion € ili 32,5% BDP-a, i bio je za 55,3% viši nego u 2006. godini. Deficit tekućeg računa najvećim dijelom je generisan deficitom na računu roba koji je u 2007. godini iznosio 1.341,6 miliona €, što je za 58% više u odnosu na 2006. godinu. Značajno povećanje uvoza roba u odnosu na izvoz tokom 2007. godine i zadržavanje relativno nepovoljne strukture razmjene doveli su do rekordnog spoljnotrgovinskog deficita. Na nastavak trenda snažnog uvoza roba iz 2006. godine dominantno su uticali visok priliv stranih direktnih investicija, visok priliv kredita, odnosno porast tražnje za investicionim i potrošačkim dobrima. Pokrivenost spoljnotrgovinskog deficita suficitom ostvarenim na ostalim podračunima tekućeg računa iznosila je 38,5%. U uslovima eurizacije deficit tekućeg računa platnog bilansa nosi manje rizike, nego u slučajevima zemalja koje imaju svoju valutu, ali to nikako ne znači da se smije ignorisati. Razlozi za deficit tekućeg računa su brojni. Nizak nivo proizvodnje električne energije u prethodnoj godini uticao je na značajan uvoz. Rekordne cijene naftnih derivata na svjetskom tržištu su takođe uticale na rast vrijednosti uvoza ove kategorije proizvoda. Veliki priliv SDI uticao je na rast uvoza, jer su strani investitori uvozili opremu, sirovine, enterijer, građevinski materijal i drugo, da bi pokrenuli proces proizvodnje. Ujedno, u ovom periodu su urađeni i važni kapitalni infrastrukturni projekti, finansirani od strane države, koji su imali uticaj na povećani uvoz proizvoda namijenjenih investiocionoj potrošnji. Takođe, veliki priliv kapitala koji je skoncentrisan u sektoru stanovništva rezultirao je rastom uvoza, prije svega onog usmjerenog ka potrošnim dobrima. Niska konkurentnost domaćih proizvođača je takođe važan uzrok deficita. U uslovima euroizovane, visokootvorene ekonomije sa niskim transakcionim troškovima domaći i strani proizvodi postaju supstiti, i stanovništvo se lako preusmjerava prema uvoznim proizvodima. Treba istaći i da je, izuzetno visoka stopa rasta kredita u 2007. godini sa svoje strane uticala u velikoj mjeri na kreiranje dodatne tražnje za uvoznim proizvodima. Prema mišljenju MMF-a, deficit tekućeg računa se može smatrati i ravnotežnim odgovorom sistema na veliki priliv stranog privatnog kapitala i visoku stopu rasta kredita. Prestankom priliva SDI izvjesno je da će se jedan značajan dio deficita smanjiti. I u drugim zemljama prisutna je izrazita korelacija između priliva SDI i deficita tekućeg računa platnog bilansa, tako da u tom smislu Crna Gora nije izuzetak. Karakteristike platnobilansnih odnosa Crne Gore su: stalno produbljivanje neravnoteže, dominacija sirovina u izvozu, izuzetno mala diverzifikovanost izvoza, izuzetno visoka geografska koncentracija izvoza, brz rast uvoza, uz zanemarljiv rast izvoza. Osnovni razlozi koji su doveli do rasta deficita tekućeg računa platnog bilansa su: niska konkurentnost domaćih proizvođača, visok uvoz električne energije, rast cijena nafte na svjetskim berzama, veliki priliv SDI, rast potrošnje, visoka stopa rasta odobrenih kredita i dr. U uslovima eurizacije, deficit tekućeg računa platnog bilansa nosi manje rizike, nego u slučajevima zemalja koje imaju svoju valutu, ali i opcije za njegovo elimisanje su sužene, jer se ne može koristiti politika deviznog kursa. U uslovima eurizovane, visokootvorene ekonomije sa niskim transakcionim troškovima domaći i strani proizvodi postaju supstituti, i stanovništvo se lako preusmjerava prema uvoznim proizvodima. Deficit tekućeg računa se može smatrati i ravnotežnim odgovorom sistema na veliki priliv stranog privatnog kapitala i visoku stopu rasta kredita. Sa smanjenjem priliva kapitala, značajni dio deficita će imati samokorigujući efekat. Zaduživanjem radi izgradnje turističkih objekata, infrastrukture, podizanja nivoa tehničko-tehnološke opremljenosti, odnosno finansiranjem produktivnih investicija stvaraju se preduslovi da se sadašnje zaduživanje vraća budućim suficitima. Iako je deficit tekućeg računa u velikoj mjeri posljedica ubrzanog razvoja, zabrinjava činjenica da je sve manjim dijelom pokriven stranim direktnim investicijama, a raste učešće privatnog spoljnog duga. Neto prilivom SDI pokriveno je svega 52% deficita tekućeg računa platnog bilansa u 2007. godini, a u 2006. godini ta pokrivenost je iznosila 88%. Analiza kretanja najvažnijih stavki platnog bilansa Crne Gore u periodu od zadnjih par godina pokazala je
Page 2 and 3: MINISTARSTVO FINANSIJA CRNE GORE EK
Page 4 and 5: EKONOMSKI I FISKALNI PROGRAM za CRn
Page 6 and 7: OPŠTI OKVIR POLITIKA I CILJEVA
Page 8 and 9: EKONOMSKI I FISKALNI PROGRAM ZA CRN
Page 10 and 11: PREGLED MAKROEKONOMSKIH INDIKATORA
Page 38 and 39: JAVNE FINANSIJE
Page 56 and 57: STRUKTURNE REFORME
Page 68 and 69:
EKONOMSKI I FISKALNI PROGRAM ZA CRN
Page 70 and 71:
Page 72 and 73:
Page 74 and 75:
Page 76 and 77:
Page 78 and 79:
Page 80 and 81:
Page 82 and 83:
Page 84 and 85:
Page 86 and 87:
Page 88 and 89:
Page 90 and 91:
Page 92 and 93:
Page 94 and 95:
Page 96 and 97:
Page 98 and 99:
Page 100 and 101:
Page 102 and 103:
Page 104 and 105:
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
Page 110 and 111:
Page 112 and 113:
show all

Uvod - Vlada Crne Gore

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?