Uvod - Vlada Crne Gore

EKONOMSKI I FISKALNI PROGRAM ZA CRNU GORU 2008 - 2011. GODINE
MINISTARSTVO FINANSIJA CRNE GORE
se određuju svakih 15 dana zavisno od cijene nafte na svjetskom tržištu i odnosa eura i dolara. U vezi nivoa usluga u naftnom
sektoru u posljednje vrijeme se pominje problem zastarelih standarda kvaliteta goriva, ali nadležno ministarstvo intenzivno
radi na donošenju savremenih propisa kojim će se utvrditi kako novi standardi kvaliteta goriva, tako i postupak kontrole
kvaliteta. U toku je priprema Pravilnika o kvalitetu naftnih derivata koji će definisati način i rok eliminacije upotrebe goriva sa
sadržajem olova, kao i način kontrole goriva na mjestima na kojima se vrši promet nafte i naftinih derivata i nadležne organe
za sprovođenje istih.
Pitanja konkurencije (uključujući saradnju i konkurenciju između privatnih i javnih subjekata, pristup mreži, interkonekciju
između nacionalnih mreža). Na osnovu Zaključaka Vlade Crne Gore od 06. decembra 2007. godine, u skladu sa usvojenim
modelom, 31. marta 2008. godine Skupština akcionara EPCG je donijela odluku o formiranju 5 društava sa ograničenom
odgovornošću - Proizvodnja, Prenos, Distribucija, Snabdjevanje i Elektrogradnja. Prenos će biti izdvojen kao posebno
akcionarsko društvo do 1. januara 2009. godine. Nacrt Tržišnih pravila je napravljen. Ubrzo se očekuje i njihovo usvajanje
od strane Regulatorne agencije za energetiku. Otvaranje tržišta električne energije za sve potrošače izuzev kategorije
domaćinstva će biti 1. januara 2009. godine nakon čega će se stvoriti uslovi za prvu pravu konkurenciju u snabdijevanju za
taj segment potrošača. Što se tiče pristupa mreži, CG se tim problemom nije do sad bavila zbog nepostojanja konkurencije u
proizvodnji električne energije. Regulatorna agencija za energetiku je usvojila u decembru 2007. godine Pravilnik o pristupu
treće strane na prenosnu i distributivnu mrežu.
Po pitanju interkonekcije sa susjednim mrežama nema značajnijih problema, prije svega zato jer postojeći interkonektivni
vodovi sa susjednim zemljama služe uglavnom za napajanje potrošača u CG. Pošto praktično samo dva subjekta uvoze
energiju (djelimično KAP za svoje potrebe, a EPCG za sve ostale potrošače) i njihovi odnosi su regulisani ugovorom iz 2005.
godine, objektivna situacija sprečava probleme u ovoj oblasti. Trošak tranzita kroz sisteme evropskih zemalja je stavljen pod
kontrolu potpisivanjem ITC (Inter-TSO Compensation for transit flows) ugovora koji su potpisali TSO (Operator prenosa) iz 34
zemlje. Po prvi put ovakav panevropski ugovor su potpisale sve članice EU i zemlje koje nijesu članice EU (uključujući i zemlje
Jugoistočne Evrope). Ugovor je potpisan na dvije godine i stupio je na snagu 1. januara 2008. godine, čime je u mnogome
olakšana trgovina i otvoren put ka stvaranju evropskog tržišta.
U skladu sa preporukama međunarodnih organizacija koje okupljaju gotovo sve evropske operatore prenosne mreže,
FC Prenos od aprila 2007. godine prenosne kapacitete na svojim granicama dodjeljuje primjenom metode eksplicitne
aukcije. Alokacija se obavlja na osnovu Pravila za dodjelu prekograničnih prenosnih kapaciteta, a predstavlja preraspodjelu
raspoloživih prenosnih kapaciteta zainteresovanim učesnicima u skladu sa tržišnim principima koja su dostupna na sajtu
www.tso-epcg.com, na kome se objavljuju tokovi snaga na svim interkonektivnim dalekovodima i konzum u realnom
vremenu.
Uvozna energija se nabavlja preko međunarodnih tendera po procedurama Zakona o javnim nabavkama, te se se može
zaključiti da je u tom segmentu konkurencija na zadovoljavajućem nivou.
Status i efikasnost regulatornog tijela
Poslove regulatora energetskih djelatnosti u CG obavlja Regulatorna agencija za energetiku. Agencija je ispunila očekivanja
i opravdala svoje postojanje. Do kraja godine će biti usvojena nova Tržišna pravila.
Usmjerenje i postojeće mjere ekonomske politike
1. Ekonomska politika CG na području energetike u sljedećem razdoblju će se odvijati u okviru Strategije razvoja energetike
Crne Gore do 2025. godine usvojene u decembru 2007. godine, Sporazuma o formiranju Energetske zajednice, Strategije
energetske efikasnosti CG, Strategije razvoja malih hidroelektrana u CG, „mehanizma čistog razvoja” odnosno tzv. CDM
mehanizma i uskladu sa Akcionim planom za implementaciju Strategije razvoja energetike. Osnovni dokument ekonomske
politike na području energetike je Strategija razvoja energetike Crne Gore do 2025. godine. Prema Zakonu o energetici i
na osnovu Strategije, sektor za energetiku (Ministarstvo za ekonomski razvoj) je izradilo Akcioni plan za implementaciju
Strategije razvoja energetike CG za period 2008 – 2012. koji je usvojen od strane Skupštine 30. oktobra 2008. godine.
Akcioni plan predviđa realizaciju programa i projekata u vrijednosti od 1,391.081.000 €. Od toga država treba da učestvuje
sa 22 miliona €.
Crna Gora aktivno učestvuje u radu institucija Energetske zajednice, kao što su Savjet ministara, Stalna grupa na visokom
nivou, Regulatorni odbor, Forum za električnu energiju, Gasni forum, Radna grupa za energetsku efikasnost itd. U skladu sa
odredbama Sporazuma o formiranju Energetske zajednice, Crna Gora je obavljala funkciju predsjedavajuće Energetskom
zajednicom u prvih šest mjeseci 2007. godine i organizovala sastanak Savjeta ministara 29. juna 2007. godine u Bečićima.
Obaveze preuzete u okviru Sporazuma – implmenetacija Akcionih planova za električnu energiju i za obnovljive izvore energije
- se implementiraju u skladu sa definisanim planom od strane Ministarstva za ekonomski razvoj.
Jedan od novih kanala saradnje i komunikacije, ne samo sa Energetskom zajednicom, već i sa resornim organima
Evrop ske Unije i međunarodnim donorima, otsvaren je preko osnivanja Savjeta za regionalnu saradnju, inicijativom
67