Uvod - Vlada Crne Gore

MINISTARSTVO FINANSIJA CRNE GORE
EKONOMSKI I FISKALNI PROGRAM ZA CRNU GORU 2008 - 2011. GODINE
država članica Procesa saradnje u Jugoistočnoj Evropi (SEECP) i Evropske Unije. Jedno od osnovnih polja djelovanja je
i infrastruktura i energetika, gdje se potencira na projektima energetske efikasnosti i obnovljivim izvorima energije, koji
su od regionalnog značaja. S tim u skladu, Crna Gora je predložila konkretne projekte u ovim oblastima, kao i u oblasti
saniranja negativnih efekata klimatskih promjena. Regionalno angažovanje na projektima iz navedenih oblasti dovešće
do pajačavanja konkurentnosti na tržištu energetike, diverzifikacije rizika, posebno rizika koji su svojstveni individualnim
zemljama iz regiona, a kao indirektnu posljedicu imaće poboljšanje procesa specijalizacije i promovisanje principa
komparativne prednosti za svaku zemlju pojedinačno. Akcioni plan za gas nije rađen s obzirom da Crna Gora nema
razvijeno tržište gasa. Akcionim planom je predviđeno istraživanje na kopnu i podmorju i priprema izgradnje Jadranskojonskog
gasovoda.
Nacrt Zakona o gasu je pripremljen. Njime će se implementirati Direktiva 2003/55/EC i Pravilnik 1775/2005/EC koji
su obavezni po Sporazumu. Svrha ovog Zakona je da se uspostavi pravni okvir za izgradnju i regulaciju sektora za prirodni
gas u cilju kreiranja konkurentnog tržišta na prostoru Crne Gore. Ovaj zakon će biti inkorporiran u novi Zakon o energetici,
zajedno sa Zakonom o obnovljivim izvorima energije. Usvajanje novog Zakona o energetici se očekuje početkom sljedeće
godine
Crna Gora stavlja akcenat na povećanje energetske efikasnosti. Strategija energetske efikasnosti CG se realizuje kroz
implementaciju petogodišnjeg akcionog plana za energetsku efikasnost 2008 - 2012. godine, a koji je usvojila Vlada
Crne Gore, juna 2008. godine. Kao prioritetni zadaci, prema planu radi se Zakon o energetskoj efikasnosti koji će urediti
osnivanje posebne Agencije za energetsku efikasnost, kao i formiranje Fonda za energetsku efikasnost. Ministarstvo
za ekonomski razvoj je pripremilo dvogodišnji operativni plan za energetsku efikasnost (2008. -2009. godine) koji će
biti lansiran kroz projekat „Godina energetske efikasnosti“. Cilj projekta je promovisanje prioritetnih aktivnosti u oblasti
energetske efikasnosti kroz realizaciju 17 konkretnih programa. Projekat će trajati 12 mjeseci (novembar 2008 -
septembar 2009.), a realizacija projekta će takođe biti praćena kontinuiranom i snažnom promotivnom kampanjom. Od
strane Ministarstva za ekonomski razvoj dostavljen je Vladi na razmatranje Program za razvoj energetske baze podataka
u Crnoj Gori.
Uz navedene aktivnosti iz oblasti energetske efikasnosti, Vlada Crne Gore je preko Ministarstva za obrazovanje i nauku i
Ministarstva zdravlja, rada i socijalnog staranja inicirala implementaciju programa energetske efikasnosti u zgradama javnog
sektora kako bi se poboljšala potrošnja u njima i kako bi predvodila u promovisanju energetske efikasnosti u Crnoj Gori.
Strategija Svjetske banke o partnerstvu zemalja (FY07-FY10) 22 sa Crnom Gorom uključuje, prema zahtjevu Vlade CG, novo
zajamiranje planirano za fiskalnu 2009. godinu za podršku investicionih projekata energetske efikasnosti u javnom sektoru.
Predloženi Projekat energetske efikasnosti u Crnoj Gori će uglavnom finansirati mjere poboljšanja energetske efikasnosti
u obrazovnim i zdravstvenim centrima kojima rukovodi Ministastvo za obrazovanje i nauku i Ministarstvo zdravlja, rada i
socijalnog staranja. Aktivnosti iz oblasti energetske efikasnosti, u dugoročnoj perspektivi, pomažu održivom razvoju Crne
Gore i smanjenju uvozne zavisnosti Crne Gore.
Ministarstvo za ekonomski razvoj intenzivno radi na stvaranju povoljnih uslova za realizaciju projekata izgradnje malih
hidroelektrana u skladu sa Strategijom malih hidroelektrana i Akcionim planom. Akcion plan predviđa izgradnju malih
hidroelektrana u ukupnom iznosu od 80MW do 2025. godine, od toga 20MW do 2010. godine. U cilju realizacije tog
programa, na osnovu Javnog poziva objavljenog 19. novembra 2007. godine, Vlada je u junu i julu 2008. godine donijela
odluke o dodjeli koncesija po kombinovanom DBOT aranžmanu za istraživanje 8 vodotoka i izgradnju malih hidroelektrana.
Ministarstvo za ekonomski razvoj zajedno sa inostranim stručnjacima unapređuje tendersku dokumentaciju i priprema novi
tender za izgradnju mHE, koji bi trebalo da se objavi do kraja 2008. godine.
Što se tiče ostalih vidova obnovljivih izvora energije, vjetropotencijal i izgradnja vjetrogeneratora predstavljaju aktivnosti
koje su predviđena Strategijom razvoja energetike Crne Gore do 2025. godine. Strani investitori su pokazali interesovanje
za plasiranje sredstava i ulaganje u ovaj vid obnovljivih izvora energije. Preliminarna mjerenja govore da postoji dovoljan
vjetropotencijal u Crnoj Gori za tehnoekonomsko korišćenje, studije za vjetrogeneratore za dvije lokacije su već izrađene,
razmatra se mogućnost kombinacije vjetrogeneratora i fotonaponskih panela. U planu je proces definisanja uslova i načina
za tehnoekonomsko korišćenje vjetropotencijala. U skladu sa navedenim, fundamentalni korak u skorijoj budućnosti
je definisanje otkupne cijene za električnu energiju proizvedenu iz vjetrogeneratora, koja bi bila dovoljno podsticajna da
motiviše ciljane investitore i indirektno stimuliše tržište električnom energijom u Crnoj Gori. Opcija „feed-in” tarifa se trenutno
razmatra kao kanal ekonomske podsticajne šeme.
U toku je realizacija niz konkretnih projekata u kontekstu Strategije razvoja energetike Crne gore:
a) Na području razvoja energetske infrastrukture, izgradnje i obnavljanja regionalno važnih energetskih interkonekcija
sa susjednim zemljama Crna Gora previđa implementaciju Memoranduma o razumijevanju izmedu Savjeta
ministara Republike Albanije i Vlade CG o izgradnji dalekovoda 400kV između Podgorice i Tirane. Aktivnosti na ovom
22 - Odobrio Odbor Svjetske banke 12. juna 2007.
68