Uvod - Vlada Crne Gore

EKONOMSKI I FISKALNI PROGRAM ZA CRNU GORU 2008 - 2011. GODINE
MINISTARSTVO FINANSIJA CRNE GORE
2.2. Projekcije makroekonomskih indikatora Crne Gore za period 2008 – 2011
Srednjoročne projekcije makroekonomskih indikatora kao i njihovih elementa su bazirane na analitičkoj tehnici
finanasijskog programiranja kao i ekonomerijskog projektovanja za one makroekonomske indikatore za koje su u okviru
CBCG i Minstarstvu Finansija razvijeni odgovarajući modeli. U okviru izrade projekcija makroeknomskih indikatora za potrebe
komaparativne analize korištene su projekcije MMF-a za period 2008. do 2012. godine, 7 pri čemu je u tekstu razrađen
tzv. realni scenario koji podrazumjeva nastavak započetih reformi u Crnoj Gori, ali imajući u vidu potencijalno prelivanje
finansijske krize na realne tokove, koji će u uticati i na Crnu Goru. Tako je za potrebe komparativne analize korišten strukturni
model Ministarstva finanasija Crne Gore koji je bio upotrebljen i pri projekcijama Srednjeročnog buđžetkog okvira 2008-
2011. Iako se radi o jednostavnom modelu koji sadrži svega nekoliko osnovnih makroekonomskih indikatora, treba uzeti u
obzir da Crna Gora raspolaže vremenskim serijama makroeknomskih indikatora koje počinju od 2000. godine, vremenske
serije prije tog perioda uslijed specifičnih političko - ekonomskih razloga nisu upotrebljive kao osnov za projekcije, dok kad su
u pitanju serije monetarnog sektora one su kvalitetne od 2002. godine. Sa druge strane, vremenske serije u periodu 2000.-
2007., su pretpjele najmanje 4 strukturna preloma, koje značajno otežavaju projekcije: (i) uvođenje eura kao osnovnog
sredstva plaćanja u 2002. godini, (ii) dobijanje državne nezavisnosti u maju 2006. godini, (iii) uvođenje PDV-a i (iv) snažan
priliv SDI (najveći u Evropi mjeren nivoom prilivom SDI kao % BDP, a potom i najvećim spoljnorgovinskim deficitom u 2007.
godini, a prema preliminarnim procjenama u 2008. godini). (v) trenutna finansijska kriza koja sprječava i najrazvijenije
ekonomije da sa sigurnošću predvide srednjoročni efekat kretanja makroindikatora. S tim u vezi, projekcije su bazirane na
razradi dva scenarija uzimajući u obzir relativnu snagu posljedica globalne finansijske krize na crnogorski makroekonomski
okvir u 2009. godini. Prema Realnom scenariju finansijska kriza ima limitirane efekte na tokove na crnogorsku ekonomiju,
dok Krizni scenario ili tzv. „pesimististički scenario“ se bazira na dugoročnijem i jačem uticaju finansijske krize na crnogorske
ekonomske tokove.
U ANEKSU su tabelama 1a, 1b, 1c i 1d pretstavljeni kvantitativni pokazatelji koji se odnose na razvoj lične potrošnje,
investicione potrošnje, nivoa bruto kapitalne formacije, nivoa zaliha kao i spoljnotrgovinskog deficita BDP-a Crne Gore u
oba scenarija paraleleno, kretanja inflacije mjerene indeksom cijena na malo kao i odgovarajućim deflatorima, promjene u
troškovima radne snage i njene produktivnosti i najzad detaljan prikaz kretanja spoljotrgovinskod deficita, nivoa prihoda i
transfera kao i pozicija kapitalnog i finananskog računa platnog bilasa Crne Gore u periodu 2008 - 2011. godine.
Rizici crnogorske ekonomije
Projektovanje makroekonomskih pokazatelja na srednji rok, imajući u vidu nemogućnost sagledavanja punih efekata
najnovije finansijske krize, povezano je sa visokim nivoom neizvjesnosti. Naime sama EU je u prethodnoj godini imala čak
četiri prilagođavanja makroekonomskih indikatora za narednu godinu, dok je MMF u procesu revizije druge procjene date u
Macroeconomic Outlooku za oktobar mjesec. U tom pravcu, projekcije makroekonomskih indikatora predstavljene u ovom
dokumentu predstavljaju samo potencijalne scenarije koji su bazirani na najnovijim inputima crnogorskih realnih tokova,
monetarne statistike, statistike platnog bilansa i fiskalnih projekcija.
Generalna reporuka prestavnika MMF-a je da se u narednom periodu zemlje moraju razmotriti i najrizičnije i nemoguće
scenarije razvoja njihove ekonomije. U tom pravcu u okviru EFP-a, a za potrebe planiranja mjera monetarne i fiskalne politike,
razrađena su dva secanrija, Realni scenario i Krizni scenario koja se baziraju na različitim perecepcijama realizacije pojedinih
rizika koji se odnose na Crnu Goru, a koji bi mogli eskalirati u narednoj godini. U tom pravcu sednjoročne projekcije za 2010.
i 2011. godinu prestavljaju sa ove perspektive izuzetno neizvijesnu kategoriju, tako da je u scenario analizama osnovna
pažnja posvećena što je moguće tačnijoj projekciji glavnih ekonomskih inikatora za 2009. godinu.
S tim u vezi Ministrstvo Finansija Crne Gore i CBCG u cilju utvrđivanja ekonomske održivosti sistema, kao i implementacije
mjera za suzbijanje ozbiljnijeg prelivanja finansijke krize na ekonomske tokove u Crnoj Gori, kreirala scenarija srednjeročenog
makroekonomksog okvira, praveći alternative u odnosu na nivo različitih rizika koji su realni imajući u obzir činjenicu da je
Crna Gora mala i visoko otvorena ekonomija, koja će malo vjerovatno imati mogućnost da izbjegne prenošenje šokova
globalne krize. U svakom slučaju osnovna namjera je kao što je naglašeno da se mjerama fiskalne, monetarne i strukturne
politike pokuša minimizirati negativan uticaj.
Osnova za kreiranje scenarija predstavlja razradu rizika crnogorske privrede koji se predviđaju za narednu godinu, a čija bi
realizacija značajno mogla da utiče na smanjenje privredne aktivnosti i usporavanje crnogorske ekonomije. Negativni uticaji
globalne finansijske krize i recesija većine industrijalizovanih zemalja, Crnu Goru pogađaju kroz više kanala. Sve potencijalne
7 - Obzirom na volatilna ekonomsko finansijska kretanja u poslednjem razdoblju smatrali smo da je to adekvatnije rešenje nego da se uzmu »Assumptions on the
external economic environment underlying the Spring 2008 forecats«.
25