Uvod - Vlada Crne Gore

MINISTARSTVO FINANSIJA CRNE GORE
EKONOMSKI I FISKALNI PROGRAM ZA CRNU GORU 2008 - 2011. GODINE
Reforme u oblasti javnih finansija u periodu 2007. - 2011. godine su usmjerene na smanjenje ukupnog javnog duga,
smanjenje poreskog opterećenja građana i privrede, kao i rast fleksibilne i međunarodno konkurentne ekonomije,
predvođene privatnim sektorom. Nastavljeni su procesi kojima je zajednički cilj poboljšanje upravljanja budžetom.
Značajan korak u tom kontekstu je konsolidacija budžeta kroz spajanje van-budžetskih fondova na sistem Trezora, u 2008.
godini. Time je poboljšano upravljanje gotovinom i državnim depozitima, racionalnost trošenja javnih prihoda i transparentnost
javnih finansija.
Pored navedenog, strateški okvir javnih finansija podrazumijeva nastavak implementacije programskog budžeta kako bi
se povećala efektivnost upotrebe novca poreskih obveznika. Istovremeno, implementacija srednjoročnog budžetskog okvira
sa uvođenjem limita budžetske potrošnje za sve budžetske jedinice treba da obezbijedi realizaciju ključnih ciljeva ekonomske
politike, uz predvidljivost raspoloživih finansijskih sredstava.
Procjene fiskalnih pokazatelja u Crnoj Gori za srednjoročni okvir 2009 - 2011. godine zasnovani su na procijenjenim
podacima o kretanju BDP-a i drugih makroekonomskih agregata, podacima o kretanju javne potrošnje u periodu od 2005.
do 2007. godine, ostvarenju javne potrošnje za devet mjeseci 2008. godine, procjeni ostvarenja u 2008. godini, i procjeni
negativnih efekata globalne ekonomske krize na Crnu Goru u 2009. i narednim godinama, kao i mjerama za njihovo
ublažavanje.
Neizbježnost ekonomskih ciklusa i neminovno usporavanje ekonomije u određenom trenutku pozicionira potrebu za
stvaranjem uslova za dugoročnu produktivnost ekonomije i pored pojedinih procikličnih odluka u tom kontekstu. Stoga,
sprovođenje poreskih reformi pored stvaranja dodatnog prostora privredi za investiranje ima za cilj i uspostavljanje dugoročne
kontrole nad državnim rashodima shodno politici uravnoteženog budžeta.
Osim toga, Crna Gora kao potencijalni kandidat za ulazak u EU ima za cilj jačanje institucionalnih kapaciteta, usklađivanje
sa propisima Evropske unije, razvoj građanskog društva, unaprijeđenje regionalne i prekogranične saradnje, kao i snaženje
mogućnosti korišćenja fondova EU. Za realizaciju navedenih ciljeva Crna Gora će u periodu 2008. - 2013. godine, u okviru
IPA programa Evropske unije koristiti sredstva Instrumenata Pretpristupne pomoći (IPA Fond).
Imajući sve gore navedeno u vidu, potrebno je kontinuirano analizirati srednjoročnu fiskalnu održivost koju determinišu
politika zarada u javnom sektoru, implementacija poreskih reformi, realizacija kapitalnog budžeta, odnosno definisanje
odgovora na visoke zahtjeve za investicijama u infrastrukturu i servisiranje domaćeg duga. Definisanje srednjoročnog okvira
budžetske potrošnje će pomoći usaglašavanju konkurentnih potreba za budžetskim sredstvima.
38
Makroekonomski i
fiskalni okvir (u % BDP-a)
Tabela 3.1: Osnovni makroekonomski i fiskalni parametri za period 2000 – 2011. godine:
2007 2008 2009 2010 2011
izvršeno Projekcija
budžetski
scenario
centralni
scenario
krizni
scenario
budžetski
scenario
centralni
scenario
krizni
scenario
budžetski
scenario
centralni
scenario
Nominalni rast BDP-a 30.7% 18.9% 14.5% 11.3% 8.7% 10.8% 10.3% 9.2% 9.2% 8.7% 9.2%
Realni rast BDP-a 10.7% 8.1% 7.0% 5.0% 2.5% 6.5% 5.0% 3.5% 6.0% 4.5% 4.5%
Javni prihodi 47.72 45.93 44.60 44.34 39.55 42.62 43.93 43.13 41.14 43.15 42.79
Konsolidovana javna
potrošnja
41.37 44.50 44.44 46.74 41.98 41.72 45.13 44.77 40.23 43.75 43.50
Deficit/Suficit 6.35 1.43 0.16 -2.40 -2.44 0.90 -1.20 -1.64 0.91 -0.60 -0.71
Kamate 0.99 0.72 0.67 0.70 0.70 0.71 0.76 0.83 0.67 0.72 0.79
Primarni deficitt/suficit 7.34 4.03 0.83 -1.70 -1.74 1.61 -0.44 -0.81 1.58 0.12 0.08
Povećanje / smanj.
depozita
4.44 3.11 -0.76 -0.62 -0.38 -0.12 0.23 -0.34 -0.21 0.52 0.01
krizni
scenario
Kao što se može vidjeti iz tabele, period 2007 - 2008. godine karakterišu veoma visoke stope ekonomskog rasta, suficit
budžeta javnog sektora i značajno povećanje depozita. Za period 2009 - 2011. godine razrađena su tri scenarija, u zavisnosti
od stepena uticaja globalne ekonomske krize na Crnu Goru. U budžetskom i centralnom scenariju zadržan je isti apsolutni
nivo javne potrošnje ali je zbog različitih nominalnih vrijednosti BDP-a relativno učešće izdataka u centralnom scenariju
veće.
U tzv. kriznom scenariju uz značajan pad javnih prihoda procjenjuje se da bi projektovani nivo potrošnje bio neodrživ, pa
je stoga neophodno reducirati kapitalne rashode, kako bi se došlo do novoa deficita od oko 2,4%, koji je moguće finansirati
kroz aranžmane sa međunarodnim finansijskim institucijama i drugim potencijalnim kreditorima.