Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
EKONOMSKI I FISKALNI PROGRAM ZA CRNU GORU 2008 - 2011. GODINE<br />
MINISTARSTVO FINANSIJA CRNE GORE<br />
one će biti usmjerene na obezbjeđenje dodatne likvidnosti kroz: rastererećenje privrede određenih poreskih<br />
opterećenja, posebno opterećenja na rad; posebne projekte kreditne podrške malim i srednjim preduzećima; kao<br />
i subvencionisanje cijena električne enegije. Takođe, kontinuirano će se jačati komponenta lične i investicione<br />
potrošnje, u cilju davanja stimulansa ekonomskoj aktivnosti.<br />
Crnogorska ekonomija će kao mala i otvorena u 2009. godini u značajnoj mjeri biti pod uticajem negativnih<br />
kretanja u svjetskoj ekonomiji. Negativni trendovi na globalnom nivou značajno su uticali na korekciju procjene<br />
rasta BDP u Evropskoj uniji i zemljama regiona. Jasno je da će takva kretanja, s obzirom da se glavni ekonomski<br />
partneri <strong>Crne</strong> <strong>Gore</strong> nalaze u Evropskoj uniji i regionu imati uticaja na ekonomsku aktivnost u Crnoj Gori.<br />
Istovremeno, značajan priliv kapitala kroz SDI u Crnu Goru je dolazio iz emerging 1 ekonomija. Zbog toga su<br />
makroekonomski indikatori u izvjesnoj mjeri korigovani i projektovani u 2009. godini na nižem nivou u odnosu<br />
na prethodnu godinu, a takođe se konzervativno planira i rast u narednim godinama, uz izradu alternativnih<br />
scenarija, u slučaju produbljavanja krize.<br />
Time je, makroekonomski i fiskalni okvir za Crnu Goru u periodu 2008-2011. baziran na očekivanjima<br />
postepenog sniženja stopa rasta, sniženja fiskalnih prihoda budžeta CG i lokalne samouprave, kao i korišćenju<br />
sredstava depozita i zaduživanju za potrebe finansiranja planiranog nivoa javne potrošnje.<br />
Period 2007-2008. karakterišu veoma visoke stope ekonomskog rasta, suficit budžeta javnog sektora i<br />
značajno povećanje depozita. Za period 2009-2011. razrađena su tri scenarija, u zavisnosti od stepena uticaja<br />
globalne ekonomske krize na Crnu Goru. U budžetskom i centralnom scenariju zadržan je isti apsolutni nivo javne<br />
potrošnje ali je zbog različitih nominalnih vrijednosti BDP-a relativno učešće izdataka u centralnom scenariju<br />
veće.<br />
U tzv. kriznom scenariju uz značajan pad javnih prihoda procjenjuje se da bi projektovani nivo potrošnje bio<br />
neodrživ, pa je stoga neophodno reducirati kapitalne rashode, kako bi se došlo do novoa deficita od oko 2,4 %,<br />
koji je moguće finansirati kroz aranžmane sa međunarodnim finansijskim institucijama i drugim potencijalnim<br />
kreditorima. Realizacijom kriznog scenarija se ne pogoršava stanje javnioh finansija koje u srednjem i dugom<br />
roku ostaju stabilne.Razrada fiskalnih scenarija i analiza paketa mjera ekonomske politike koje idu u pravcu<br />
očuvanja makroekonomske stabilnosti, povećanja produktivnosti i očuvanja povoljnog ekonomskog ambijenta<br />
detaljno su razrađeni u II i III poglavlju ovog dokumenta.<br />
Potrebno je istaći da su budžetske projekcije za 2009. godine rađene su sredinom 2008. godine. One su se<br />
bazirale na očekivanom nastavku visokih stopa ekonomskog rasta, vođenog snažnom investicionom aktivnošću.<br />
Tadašnja projekcija realnog rasta od 7% za 2009. godinu, u poređenju sa ostvarenom u 2007. i procijenjenoj za<br />
2008. godinu (koje u prosjeku iznose preko 9% činila se ne samo dostižna već i konzervativna.<br />
U to vrijeme, posljedice tek nastajuće krize finansijskog sektora u SAD na ekonomiju <strong>Crne</strong> <strong>Gore</strong> nijesu se<br />
mogle predvidjeti niti kvantifikovati. Bilo je realno očekivati određeni stepen prelivanja efekata, međutim, kao<br />
i u slučaju drugih zemalja jedino je bilo moguće pratiti situaciju i revidirati procjene. Prvi indikatori prelivanja<br />
problema manifestovali su se kroz smanjenu likvidnost i skuplje izvore finansiranja za banke, investitore i građane<br />
u Crnoj Gori. Usporavanje kreditne aktivnosti uz manji priliv stranih direktnih investicija i smanjeno trgovanju sa<br />
nekretninama vode smanjenju investicione aktivnosti i potrošnje. Nagla i značajna korekcija cijena aluminijuma<br />
na svjetskim tržištima i neizvjesnost buduće turističke sezone bitno je uticala na pogoršanje aktuelnih ekonomskih<br />
bilansa <strong>Crne</strong> <strong>Gore</strong> i „korekciju” očekivanja.<br />
Uvažavajući najnovije trendove, a uz nemogućnost preciznog kvantifikovanja svih rizika i uticaja globalne krize<br />
na ekonomiju <strong>Crne</strong> <strong>Gore</strong> Ministarstvo finansija je u saradnji sa Centralnom bankom pristupilo preispitivanju<br />
postojećeg i izradi alternativnih fiskalnih scenarija. Budžetskim planom definisani indikatori ocjenjuju se kao<br />
1 - rastućih<br />
7
Change language