Uvod - Vlada Crne Gore

MINISTARSTVO FINANSIJA CRNE GORE
EKONOMSKI I FISKALNI PROGRAM ZA CRNU GORU 2008 - 2011. GODINE
Tokom 2009. godine uslijed izrazitog pada agregatne tražnje od oko 4 p.p, zaustavljanja značajnog priliva SDI, dolazi do
pada uvoza od 20,3%. Sa druge strane uslijed pada eksterne tražnje, otežanih uslova za dobijanje kreditne podrške i samim
tim slabljenja konkurentnosti crnogorskog izvoznog sektora izvoz roba nastavlja da pada za 14% vraćajući se približno na
nivo izvoza iz 2005. godine, dok izvoz usluga, prije svega reflektovan kroz turizam i saobraćaj pada za 2%. Kumulativno
posmatrano, spoljnotrgovinski deficit drastično pada u strukturi BDP-a i zadržava se na nivou od 21,6% BDP-a, padajući za
38,8% u odnosu na spoljotgovinski deficit projektovan za 2008. godinu.
Tokom 2010 godine uslijed efekta „odložene tražnje“ iz 2009. godine koja je podstaknuta novim impulsom priliva SDI,
rastom neto zarada i kreditne aktivnosti, dolazi do rasta uvoza od 12,4%. Naporedo, usljed pretpostavljene stabilizacije
eksterne tražnje, prije svega u sektoru usluga u 2010. godini se pretpostavlja rast od 9,2%, od čega je rast sektora usluga
10%, a rast izvoza roba 8%. To sve utiče na pogoršanje spoljnotrgovinskog deficita koji dostiže nivo od 23,2% BDP-a. Trend
rasta izvoza se nastavlja i u 2011. godini (10,5%), tako da se tek u 2011. godini nivo izvoza roba približava onom ostavrenom
u 2008. godini dok izvoz uluga bilježi rast od 13,5%. Naporedo, dolazi do rasta uvoza od 15,8%, tako da se na kraju 2011.
predviđa spoljnotrgovinski deficit na nivou 26,3% BDP-a.
Zalihe
Kretanje nivoa zaliha u Kriznom scenariju se unekoliko razlikuje u odnosu na kretanje zaliha u Realnom scenariju. Name
tokom 2009. godine osnovna pretpostavka je da se umjesto aktivne proizvodnje koriste zalihe, što dovodi do njihovog
„topljenja“ tokom 2009. godine na nivo od 2,2% BDP-a. Tokom 2010. i 2011. godine dolazi do daljeg odliva zaliha uslijed
povećane agregatne tražnje koja se postepeno aktivira tokom 2010. i 2011. godine, tako da se zalihe nalaze na nivou od 2%
BDP-a u 2011. godini.
Tržište rada i faktorska cijena rada
Prema procjenama Kriznog scenarija, u 2009. godini dolazi do pada zaposlnosti od oko 3% u odnosu na 2008. godinu,
povećavajući stopu nezaposlenosti za 0,7 p.p. na nivo od 11,6%. Naime, uslijed usporene privredne aktivnosti i smanjenje
agregatne tražnje, posebno eksterne tražnje ino-trgovinskih partnera, može se očekvati da će pojedina preduzeća u cilju
održanja rentabilnosti poslovanja, jedan broj radnika otpustiti, ili smanjiti zarade. Uslijed prilagođavanja turističke sezone,
manja je sezonska zaposlenost. Smanjenje sezonske zaposlenosti će uticati na smanjenje fluktuacija zaposlenosti na
mjesečnom nivou (posebno u mjesecima ljetnje turističke sezone), tako da će ova pojava imati uticaj na smanjenje nivoa
prosječne zaposlenosti.
U srednjeročnom periodu 2010. i 2011. godine predviđa se rast zaposlenosti od 1,9% u 2010. i 3,1 % u 2011. godini,
kojima bi se stopa nezaposlenosti spustila do kraja 2011. godine na nivo od 9,7%, a koji odgovara ekvivalentu od oko
169.092 zaposlenih lica.
36